Επόμενη προβολή για την κινηματογραφική ομάδα Άρτας την Κυριακή 6 Μαρτίου στις 8 το βράδυ με το Ρώσικο φιλμ του Yuriy Bykov ”Ο ΗΛΙΘΙΟΣ (DURAK)” στην αίθουσα του Επιμελητηρίου Άρτας με είσοδο ελεύθερη.
Ο Ντίμα είναι υδραυλικός. Οικογενειάρχης, παρά το νεαρό της ηλικίας του, ζει σε ένα διαμέρισμα με την γυναίκα του , τον μικρό του γιό και τους γονείς του. Στον ελεύθερο του χρόνο διαβάζει για να πάρει δίπλωμα μηχανικού. Ένα βράδυ τον καλούν να εξετάσει την εκτεταμένη διαρροή σε μια εργατική πολυκατοικία.
Είναι μια απ’ αυτές τις σαραντάχρονες οικοδομές που μέσα τους έχουν στοιβάξει περίπου 800 ανθρώπους. Φτωχοί και εξαθλιωμένοι οι ένοικοι της, ζουν μια ζωή παραιτημένη, στο περιθώριο της μικρής Ρώσικης πόλης. Μιας πόλης που τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει γοργούς ρυθμούς ανάπτυξης, ερήμην τους. Αυτοί είναι τα κοινωνικά της απόβλητα. Ψάχνοντας τα αίτια της διαρροής, ο Ντίμα ανακαλύπτει δυο κάθετα ρήγματα που διαπερνούν ολόκληρη την οικοδομή στις δυο της πλευρές.
Η πολυκατοικία είναι ετοιμόρροπη. Οι προϊστάμενοί του πρέπει να ενημερωθούν άμεσα. Οι συνάδελφοί του όμως είναι πεπεισμένοι ότι δεν πρόκειται να γίνει το παραμικρό, εφόσον όλα αυτά τα χρόνια τα κονδύλια για την ανακαίνιση της οικοδομής έχουν φαγωθεί απ’ τους ιθύνοντες. Τον προτρέπουν να γυρίσει σπίτι του και να κοιμηθεί. Μόνο που ο Ντίμα δεν μπορεί να κοιμηθεί. Μέσα στην νύχτα θα συμβουλευτεί τα εγχειρίδια μηχανικής και θα διαπιστώσει ότι η πολυκατοικία ενδέχεται να καταρρεύσει μέσα στο επόμενο εικοσιτετράωρο. Είναι πια ζήτημα ζωής και θανάτου.
Πρέπει να ενημερώσει το δημοτικό συμβούλιο. Από σύμπτωση την ίδια μέρα η δήμαρχος γιορτάζει τα 50κοστά της γενέθλια. Όλοι οι τοπικοί άρχοντες είναι μαζεμένοι στο πάρτυ και γλεντούν. Ο Ντίμα πρέπει να διακόψει το μεγάλο τους γλέντι.
Στην ταινία «Ηλίθιος», η δήμαρχος μαζί με τους τοπικούς άρχοντες της πολεοδομίας, της αστυνομίας, της πυροσβεστικής και του υγειονομικού έχουν να αντιμετωπίσουν μια καυτή πατάτα στα χέρια τους: ένα κτίριο με 800 και βάλε ανθρώπους κινδυνεύει να καταρρεύσει. Κι αντί να κάνουν ό,τι απαιτείται προκειμένου να εκκενωθεί το κτίριο και να μεταστεγαστούν οι άνθρωποι που μένουν σε αυτό, προσπαθούν να δουν πως θα… σωθούν οι ίδιοι! Αφού για να αρπάξουν χρήματα από τον κρατικό κορβανά, παρέμεινε με κακοτεχνίες η συγκεκριμένη οικοδομή. Από τις μίζες και τις ρεμούλες δεν έμειναν χρήματα ούτε για να στελεχωθεί όπως πρέπει η αστυνομία, ούτε η πυροσβεστική, ούτε το νοσοκομείο.
Και δεν υπάρχουν λεφτά για να μεταστεγαστούν, έστω και προσωρινά οι άνθρωποι! Οπότε, αν γίνει εκκένωση, θα… καρφωθούν! Και το κράτος θα αναρωτηθεί, ως όφειλε ευθύς εξαρχής: πού πήγαν τα χρήματα; Γιατί δεν χτίστηκε σωστά η οικοδομή; Γιατί δεν υπάρχουν σωστοί δρόμοι; Γιατί δεν έκανε σωστά τη δουλειά της η αστυνομία και η πυροσβεστική; Η λύση; Απλή. Τρομοκρατούν τον… ηλίθιο και προετοιμάζουν άλλοθι, «τρώγοντας» τους δικούς τους!
Το «Durak» είναι μια ταινία που ακτινογραφεί την κοινωνία της σύγχρονης Ρωσίας, μια κοινωνία όπου το ρουσφέτι και η διαφθορά κυριαρχούν, σε μια τάξη πραγμάτων όπου ο καθένας κυνικά φαίνεται να έχει αποδεχτεί αυτόν τον τρόπο λειτουργίας της κοινωνικής μηχανής. Οι ιθύνουσες αρχές πλουτίζουν εξασφαλίζοντας το μεγαλύτερο κομμάτι της κρατικής πίτας προς ίδιον όφελος, και οι κοινωνικά ασθενέστεροι είναι παρατημένοι σε μια διαβρωτική εξαθλίωση. H ταινία δεν αγιοποιεί τους κοινωνικά αδύναμους, αλλά αντίθετα τους παρουσιάζει συμβιβασμένους και εξοικειωμένους με την λογική αυτής της άδικης συνθήκης. Ο μόνος που αντιλαμβάνεται το παράλογο αυτής της κατάστασης είναι ο κεντρικός ήρωας που στην προσπάθεια του να επιφέρει δικαιοσύνη, αντιμετωπίζει ανθρώπους που το μόνο που τους αφορά είναι η καθημερινή τους επιβίωση, και η διατήρηση της ήδη υπάρχουσας τάξης. Σε έναν τέτοιο κυνικό κόσμο, ο αλτρουϊστής, αυτός που έχει μια άλλη ηθική καθαρή και ιδεαλιστική, είναι απλά ηλίθιος.
Το durak στα ρώσικα σημαίνει ηλίθιος. «Ηλίθιος» και Ρωσία μάς φέρνουν αμέσως στο νου το διάσημο μυθιστόρημα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, στο οποίο σαφώς παραπέμπει και η ταινία του Γιούρι Μπίκοφ. Ο Ντίμα, όπως ο πρίγκιπας Μίσκιν του μυθιστορήματος, είναι ένας αγνός ιδεολόγος, ο οποίος υπερασπίζεται την αλήθεια σε έναν κόσμο εθισμένο στο ψέμα, στην απάτη και στη συγκάλυψη.
Τη μετακομουνιστική Ρωσία του Πούτιν ο Μπίκοφ την παραλληλίζει με μια σαθρή ως τα θεμέλιά της κατασκευή, γεμάτη αδιάφορους, συμφεροντολόγους και βίαιους ενοίκους, αφοσιωμένους αποκλειστικά στην καθημερινή τους επιβίωση. Οι προύχοντες, νοιάζονται απλώς για τον πρόσκαιρο πλουτισμό τους, έτοιμοι να συγκατανεύσουν σε οτιδήποτε προκειμένου να διατηρηθεί η τάξη πραγμάτων. Ανάμεσα σ’ αυτές τις συμπληγάδες, ο Ντίμα συμπεριφέρεται σαν ένας αδιόρθωτος ηλίθιος, επιμένοντας μέχρι τέλους στο ηθικό και στο δίκαιο. Πρόκειται για μια καφκική αλληγορία που περιγράφει με σαφήνεια και πικρό χιούμορ τις κοινωνικές αιτίες αυτής της εν εξελίξει καταστροφής, απέναντι στην ολοκλήρωση της οποίας στέκεται μόνον ένας Ντίμα. Θα αποδειχτεί αρκετός;
Βραβείο οικουμενικής επιτροπής στο φεστιβάλ του Λοκάρνο
Βραβείο ένωσης κριτικών κινηματογράφου Ρωσίας
