Γράφει ο Νίκος Βούστρος
Η ιστορία του εγχειρήματος της Ενωμένης Ευρώπης είναι μια μοναδική περίπτωση στην ιστορία της ανθρωπότητας, όπου μέσα από μια μακρόχρονη πορεία συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων, προέκυψαν αμέτρητα θετικά αποτελέσματα για τον κάθε κάτοικο της Ευρωπαϊκής Ηπείρου.
Στα πεδία των ανθρωπίνων, των κοινωνικών και των πολιτικών δικαιωμάτων, οι πρόνοιες και οι προστασίες που απολαμβάνουν οι Ευρωπαίοι πολίτες, απλά δεν έχουν προηγούμενο στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Όλη αυτή η ελευθερία και η ανεξαρτησία ατόμων και κοινωνιών, όπως ήταν φυσικό, μετασχηματίστηκε σε μια πρωτοφανή και σπουδαία οικονομική και κοινωνική πρόοδο και ευημερία, με αποτέλεσμα σήμερα οι χώρες της Ευρώπης να είναι οι πιο προηγμένες στον κόσμο, όχι μόνο από την άποψη της οικονομικής ανάπτυξης και της προόδου, αλλά και από την άποψη της γενικής ευημερίας και ευζωίας.
Είναι όμως αυτή η πλήρης εικόνα; Είμαστε ικανοποιημένοι από τη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση; Γιατί τότε εμφανίστηκε και γιατί αυξάνεται διαρκώς ο ευρωσκεπτικισμός;
Δυστυχώς όχι, δεν είναι η πλήρης εικόνα αυτή.
Για πολλούς και διαφόρους λόγους, η Ευρώπη περνώντας από διάφορα κομβικά σημεία στη μακρόχρονη ιστορία της, άλλοτε επέδειξε υπερβολική αισιοδοξία (π.χ. ενστερνίστηκε τυφλά την υπόθεση περί αυτόματης ρύθμισης των τιμών λόγω του ανταγωνισμού – ένα ιδεολόγημα που απέτυχε παταγωδώς όπως καλά γνωρίζουμε από πρώτο χέρι οι Έλληνες), άλλοτε έπεσε θύμα χειραγώγησης από ισχυρά συμφέροντα (όπως, π.χ. όταν δημιουργήθηκε η Ευρωζώνη, όπου το ισχυρό τραπεζικό καταστημένο τη διαμόρφωσε στα μέτρα του και σε βάρος των πολιτών), άλλοτε κινήθηκε νωχελικά χωρίς σχέδιο και όραμα (όπως στα ζητήματα της πολιτικής της ενοποίησης ή του κοινού αμυντικού μηχανισμού), με αποτέλεσμα να χάσει έδαφος όχι μόνο στο πεδίο της γεωπολιτικής – ως γνωστό η φύση απεχθάνεται το κενό, το οποίο στην περίπτωση μας συμπλήρωσαν άλλοι οργανισμοί και χώρες, αλλά και πολύτιμο χρόνο.
Από τα μεγάλα λάθη στη διάρκεια της ενωσιακής διαδικασίας υπήρξε αναμφισβήτητα η διεύρυνση μετά το 2000 όπου σωρηδόν εισήλθαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρες ξένες με την κουλτούρα και τον πολιτισμό της, οι λεγόμενες «ανατολικές χώρες», προφανώς λόγω του ότι οι Η.Π.Α. φοβήθηκαν ότι ο εναγκαλισμός της ανερχόμενης Ρωσίας στις χώρες αυτές με τις οποίες διατηρούσε ιστορικούς δεσμούς, θα τις απέκοπτε από τη δική της σφαίρα επιρροής, συνεπώς, ο πρόθυμος σύμμαχος της, η Ε.Ε. θα ήταν ιδανικός πόλος έλξης γι’ αυτές ώστε να μη «ρωσσοποιηθούν».
Κεφαλαιώδους σημασίας για τα σημερινά τεκταινόμενα στην Ε.Ε. είναι βέβαια ο τρόπος λειτουργίας του οικονομικο-νομισματικού της σκέλους, της Ευρωζώνης, η οποία ενώ θα έπρεπε να είναι ένας μηχανισμός αναδιανομής πλεονασμάτων και κεντρικοποίησης των οικονομικών πολιτικών, στην πραγματικότητα απετέλεσε το μηχανισμό άσκησης της γερμανικής και της τραπεζικής ηγεμονίας στην Ε.Ε. και κυρίως, στις χώρες που την αποτελούν.
Γενικότερα, υπήρχε πάντα στην Ε.Ε. των 28 και φυσικά στο οικονομικό της πυλώνα την Ευρωζώνη των 19 μια κουλτούρα «κρυψίματος των προβλημάτων» και ανάδειξης μόνο των θετικών στοιχείων, τα οποία εν πολλοίς συχνά οικειοποιούνταν οι κυβερνήσεις, ενώ οι πολιτικοί που τις απαρτίζουν επέρριπταν εύκολα τις ευθύνες στην Ε.Ε.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, η σημερινή Ε.Ε. αρχίζει να μη μπορεί πλέον να κρύψει τα δομικά της προβλήματα, με αποτέλεσμα το κύμα ή και κίνημα δυσαρέσκειας που ξεκίνησε με τον «Ευρωσκεπτικισμό», σήμερα να έχει διογκωθεί, με την καταλυτική επίδραση του Brexit, και να φθάνει πλέον σε σημεία σοβαρής προβληματικής για το μέλλον της Ευρώπης.
Δυστυχώς, στη δύσκολη αυτή συγκυρία, υπάρχουν δύο πολύ ανησυχητικές διαπιστώσεις:
1. Απουσιάζουν εντελώς οι ηγέτες ολκής άλλων εποχών, όπως ο Ντε Γκώλ ή ο Αντενάουερ ή όπως στα νεότερα χρόνια ο Μιτεράν και ο Κολ.
2. Εμφανίζονται σε όλες τις χώρες διάφοροι λαϊκιστές πολιτικοί, οι οποίοι προσπαθώντας να εκμεταλλευθούν πολιτικά το κύμα του ευρωσκεπτικισμού που σαρώνει τη γηραιά Ήπειρο από άκρη σε άκρη, με ψεύδη και υπερβολές προσπαθούν να πείσουν τους πολίτες ότι για όλα τα δεινά της σημερινής εποχής φταίει η Ευρώπη.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι τελευταίοι διατρέχουν οριζόντια το πολιτικό σύστημα κάθε χώρας και προέρχονται και από δεξιές πολιτικές ομάδες, αλλά και από αριστερές. Η Ευρώπη έχει ευθύνες, αλλά όχι αυτές που της επιρρίπτουν οι λαϊκιστές. Δεν φταίει για ότι συμβαίνει στον πλανήτη.
Προφανώς, βρήκαν στη σημερινή γραφειοκρατική και δυσκίνητη πολιτικά Ε.Ε. – είναι το τίμημα της αέναης διεύρυνσης αυτό – το ιδανικό εξιλαστήριο θύμα για να κατηγορούν ανέξοδα και να φτάσουν ίσως ακόμα και στην εξουσία, αν οι πολίτες εξαπατηθούν τόσο πολύ, πράγμα βέβαια που δεν είναι απίθανο να συμβεί, όπως είδαμε και στην περίπτωση του Brexit, του βρετανικού δημοψηφίσματος, όπου οι εκεί λαϊκιστές ανέξοδα ξιφουλκούσαν κατά της Ευρώπης, ελπίζοντας βέβαια ενδόμυχα ότι θα χάσουν! Δυστυχώς για εκείνους και για τον βρετανικό λαό όμως κέρδισαν και η Βρετανία οδηγείται σε έξοδο, με προφανώς σοβαρές συνέπειες, όπως θα φανεί πολύ σύντομα.
Οι μέρες μας είναι κομβικές. Η Ευρώπη που γνωρίσαμε και που ξέρουμε πολύ σύντομα σε μερικές μέρες θα είναι παρελθόν. Είναι προφανές ότι βρίσκεται σε ιστορικό σταυροδρόμι, το αποδεικνύουν οι πολιτικές εξελίξεις αρχικά σε Ιταλία (δημοψήφισμα) και Αυστρία (εκλογές), αλλά και στις άλλες δύο μεγάλες χώρες, Γαλλία και Γερμανία οι οποίες έχουν εκλογές μέσα στο 2017.
Είναι προφανές ότι ο χρόνος πιέζει, η διεθνής πολιτικοοικονομική κατάσταση δεν είναι η καλύτερη δυνατή, οι δημαγωγοί όλων των αποχρώσεων …παραμονεύουν να λαϊκίσουν και να χαϊδέψουν αυτιά, με απρόβλεπτες συνέπειες για όλους και για όλα…
Ας μη ξεχνούμε ότι αντίστοιχες συνθήκες δημαγωγίας, λαϊκισμού και κατάπτωσης της αξιοπιστίας των παραδοσιακών πολιτικών θεσμών είχαν δημιουργηθεί και στο μεσοπόλεμο και είδαμε λίγα χρόνια αργότερα που οδήγησαν…
Η απάντηση στο δυσεπίλυτο σε πρώτη όψη αυτό πρόβλημα δεν μπορεί να είναι άλλη από την επιστροφή της Ευρώπης στις ιδρυτικές της αξίας:
Τον άνθρωπο και την ευημερία του, την κοινωνική δικαιοσύνη και την πολιτική ασφάλεια, το κράτος δικαίου και τον περιορισμό της ασυδοσίας των διαφόρων συμφερόντων, τραπεζικών, βιομηχανικών, ή άλλων. Την πίστη στο κοινό καλό και την δίκαια και ηθική πορεία ανθρώπων, θεσμών και κρατών.
Απαραίτητη βέβαια είναι η ανοιχτή σύγκρουση με τον γερμανικό ηγεμονισμό, ο οποίος αν δεν τιθασευθεί με σιδηρά ομοφωνία από τους υπόλοιπους 27, ή μάλλον 26 από το καλοκαίρι και μετά, η ιστορία δείχνει ότι αργά ή γρήγορα θα προκαλέσει ανεπανόρθωτα προβλήματα όπως τις άλλες δύο φορές στα προηγούμενα 100 χρόνια.
Με αυτές τις δύο προϋποθέσεις, α) την έμπρακτη επιστροφή στις ιδρυτικές αξίες και β) τον έλεγχο του γερμανικού ηγεμονισμού, η Ευρώπη θα μπορεί να ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία και για επόμενα 70 ή περισσότερα χρόνια και θα πετύχει εξίσου σπουδαία επιτεύγματα για τους πολίτες της με αυτά που πέτυχε μέχρι σήμερα.
Θα τολμήσουν οι πολιτικοί της; Ή θα κρύψουν πίσω από κατασκευασμένα χαμόγελα τα φοβικά τους σύνδρομα και θα οδηγήσουν το ενωσιακό δημιούργημα στην κατάρρευση;
Μένει να το δούμε!
Ν.Β.
