Tου Καλλίνικου Κ. Νικολακόπουλου*
Το 2010 η ελληνική πολιτικοοικονομική ελίτ, για δικούς της προφανείς λόγους, με το πρόσχημα του υψηλού επιτοκίου σε μια δημοπρασία 10ετών ομολόγων και της μη βιωσιμότητας του ελληνικού δημόσιου χρέους, αποφάσισε να αυτo-αποκλείσει τη χώρα από τις αγορές και να τη θέσει υπό το καθεστώς των μνημονίων. Ο λόγος του χρέους ως προς το ΑΕΠ κυμαίνονταν τότε περίπου στο 120%, ενώ αν διερευνήσει κανείς τις τότε επικρατούσες καμπύλες επιτοκίων στις διάρκειες 1 έως 10 έτη, αποκαλύπτεται ότι Ελληνικό κράτος θα μπορούσε για μέση διάρκεια 5 ετών, λαμβάνοντας υπόψη το αντίστοιχο επίπεδο του πληθωρισμού, να καλύψει τις δανειακές του ανάγκες με πολύ χαμηλό πραγματικό επιτόκιο. Μετά την παρέλευση αρκετού χρονικού διαστήματος, χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, με χαμηλότερα επίπεδα πληθωρισμού, άντλησαν κεφάλαια για δεκαετή διάρκεια, με πολύ υψηλότερα επιτόκια από αυτά που ίσχυαν αν δανειζόταν τότε η Ελλάδα και δεν προσέφευγε στον θανατηφόρο εναγκαλισμό της ‘τρόϊκας’.
Με το καθεστώς των μνημονίων και των αντιστοίχων θηριωδών προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής και ‘διάσωσης’, την ουσιαστική διακυβέρνηση της χώρας ανέλαβε η διακατεχόμενη από νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες υπερεθνική εκτελεστική ‘τρόικα’. Αποτέλεσμα των νεοφιλελεύθερων προγραμμάτων προσαρμογής που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα επί 7 έτη, είναι η κοινωνική και οικονομική κατάρρευση και η διάσωση μόνο της ολιγαρχικής πολιτικοοικονομικής ελίτ και των διοικητικών πυραμίδων του τραπεζικού συστήματος.
Ειδικότερα όσον αφορά στο χρέος, η εφαρμοσθείσα προσαρμογή εκτόξευσε το λόγο χρέους προς ΑΕΠ από το ‘μη βιώσιμο’ 120% στο 180% περίπου, αναγκάζοντας το ‘δημιουργικό’ Eurogrοup να εφεύρει νέο κανόνα, θεωρώντας πλέον ως βιώσιμο ένα κρατικό χρέος όταν οι συνολικές ετήσιες δανειακές ανάγκες της γενικής κυβέρνησης κυμαίνονται στο 20% του ΑΕΠ. Επίσης, οι πολιτικές της ‘τρόϊκας’ στιγμάτισαν την φήμη των εκπροσωπούμενων ‘θεσμών’ τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και παγκόσμια, ενώ ανακύπτουν ερωτήματα για την αντικειμενική πληροφόρηση των ηγεσιών των συμμετεχόντων ‘θεσμών’.
Οι ακολουθηθείσες πρακτικές έχουν επικριθεί από την πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά πρόσφατα και από το ερευνητικό τμήμα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου μέσω άρθρου μελών του, υπό τον τίτλο ‘Neoliberealism: oversold?’. Το συγκεκριμένο άρθρο καλεί τα μέλη της τρόϊκας να μην λειτουργούν σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους, αλλά με το τι πραγματικά χρειάζεται μια χώρα και όχι εφαρμόζοντας ιδεοληπτικές πολιτικές ακραίου νεοφιλελευθερισμού. Στους κορυφαίους παγκόσμια θιασώτες της λογικής, ότι μέσω της ακραίας λιτότητας τελικά θα ανακάμψει μια οικονομία, κατατάσσει και τον πρώην πρόεδρο της ΕΚΤ Jean-Claude Trichet.
Για την ανάκαμψη της Ελλάδας, δεν είναι αναγκαίο να πηγαίνουν τα παιδιά νηστικά στα σχολεία αλλά η εξαρχής οικοδόμησή της καθώς, εξαιτίας των ιστορικών συγκυριών, μεταπολεμικά τη διοίκηση και την οικονομική λειτουργία διαμόρφωσαν οι νικητές του εμφύλιου πολέμου κατοχικοί δοσίλογοι, μαυραγορίτες κλπ. Στον χλευασμό επομένως του Γερμανού υπουργού οικονομικών, ότι είναι παραλογισμός η αύξηση του ΦΠΑ στην Ελλάδα αλλά δεν υπήρχε εναλλακτική διότι η φορολογική διοίκηση είναι ανίκανη, επισημαίνουμε ότι ουσιαστικά ήδη διοικεί τη χώρα 7 έτη και μπορούσε να θέσει επομένως εξαρχής ως ‘προαπαιτούμενο’ (‘prior action’) την πρόσληψη από το Ελληνικό κράτος 100 στελεχών πχ από το IRS των ΗΠΑ, που θα επέλεγαν 2-3 χιλιάδες καταρτισμένους και άφθαρτους νέους Έλληνες οικονομικούς επιστήμονες, με σκοπό την αποτελεσματική λειτουργία της φορολογικής διοίκησης. Κάτι τέτοιο όμως θα υποχρέωνε πολλές από τις επιχειρήσεις της χώρας του που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, αλλά και φίλους του τοπικούς ολιγάρχες, να εκπληρώσουν στο ακέραιο τις φορολογικές τους υποχρεώσεις.
Ο σημερινός διευθύνων σύμβουλος του ΤΧΣ (Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) Άρης Ξενόφος στις αρχές του 2009, όντας πρόεδρος της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών Ελλάδος, θέλοντας να τονίσει τις προοπτικές του κλάδου, είχε επισημάνει ότι το ελληνικό wealth management (διαχείριση πλούτου και περιουσίας) θα έπρεπε να εστιάσει τις προσπάθειές του στον επαναπατρισμό των ελληνικών κεφαλαίων του εξωτερικού, που τα εκτιμούσε στο επίπεδο των 600 δις €. Επίσης, το 2011 το περιοδικό Spiegel εκτιμούσε ότι οι καταθέσεις των Ελλήνων μόνο στην Ελβετία, ανέρχονταν στο ποσό των 600 δις ευρώ. Συνεπώς, γιατί ο πανίσχυρος Γερμανός ΥΠ.ΟΙΚ δεν έχει στήσει ακόμα μια διαδικασία fast track ώστε να πληρώσουν φόρο και αυτά τα κλεπτοκρατικά κεφάλαια και να μη βασίζεται για την επανάκτηση των ‘δανεικών’ του στη φτωχοποίηση της ελληνικής κοινωνίας. Μάλιστα, για να μην ‘αγγιχθούν’ αυτά τα κεφάλαια, η Ελληνική κλεπτοκρατία έχει ποινικοποιήσει τη φράση ‘λεφτά υπάρχουν’, που παραπλανητικά χρησιμοποιούσε προεκλογικά ο πρώην πρωθυπουργός Γ.Α. Παπανδρέου.
Πρόσφατα, μια έρευνα του ESCEM school of management του Βερολίνου αποδομεί την προπαγάνδα της εγχώριας ολιγαρχικής πολιτικοοικονομικής ελίτ, ότι δηλαδή με τα μνημόνια διασώθηκαν οι μισθοί και οι συντάξεις, καθώς από την έρευνα αυτή αποκαλύπτεται ότι από το σύνολο των θηριωδών προγραμμάτων ‘διάσωσης’ προς την Ελλάδα, μόνο ένα ποσό μικρότερο των 10 δις ευρώ κατέληξε στον Ελληνικό κρατικό προϋπολογισμό. Το υπόλοιπο χρησιμοποιήθηκε για την πληρωμή τοκοχρεολυσίων ιδιωτών πιστωτών και για την ανακεφαλαιοποίηση ιδιωτικών τραπεζών, ενώ επισημαίνεται η μετατροπή του ελληνικού χρέους από ιδιωτικό σε ‘επίσημο’ προς υπερεθνικούς οργανισμούς και κράτη.
Αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης, ήταν αφενός η αλλαγή του νομικού καθεστώτος του χρέους και αφετέρου η δημιουργία προστριβών και ανταγωνισμών μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών. Ένα άλλο μέγεθος το οποίο δεν έχει ακόμη ερευνηθεί από κανένα διεθνή οργανισμό, αλλά μόνο από την επιτροπή αλήθειας για το χρέος του Ελληνικού Κοινοβουλίου, που η επίσημη λειτουργία της καταργήθηκε πραξικοπηματικά, είναι το τότε εξωτερικό χρέος του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Από τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, προκύπτει ότι το 2009 το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είχε συνολικό εξωτερικό δανεισμό της τάξης των 163 δις ευρώ, από τα οποία 120 δις ευρώ βραχυπρόθεσμης διάρκειας που έπρεπε να εξοφληθούν εντός του 2010 πλέον των τόκων. Ακόμη, αποκαλύπτεται ότι οι υποχρεώσεις εξυπηρέτησης του χρέους της Γενικής Κυβέρνησης για το 2010 ήταν μικρότερες των 10 δις ευρώ πλέον των τόκων, συν το δημόσιο έλλειμμα του 2009.
Με δεδομένο ότι η κρίση μέχρι τότε ήταν χρηματοπιστωτική, όλοι κατάφευγαν για ασφάλεια σε τοποθετήσεις κρατικού χρέους. Όσοι αισθάνονται ανασφάλεια με τις τράπεζες ας αγοράσουν ομόλογα του Ρουμανικού Δημοσίου είχε δηλώσει ο Διοικητής της εκεί Κεντρικής Τράπεζας , όταν τον πίεζαν να παράσχει εγγυήσεις για τις καταθέσεις του ρουμανικού τραπεζικού συστήματος, κατά τα πρότυπα του Έλληνα Υπουργού οικονομικών στο τέλος του 2008. Παγκοσμίως οι τράπεζες τότε είχαν δυσχέρεια στην κάλυψη των χρηματοδοτικών κενών τους και όπως φαίνεται από το ‘audit report’ του ‘Government Accountability Office’ των ΗΠΑ το 2011, που διενεργήθηκε κατόπιν παρέμβασης του γερουσιαστή Bernie Sanders, η FED το 2009 είχε δανείσει στις Γερμανικές τράπεζες ιλιγγιώδη ποσά, γεγονός που διάφοροι αναλυτές σχολίαζαν τότε ως τη μεγάλη διάσωση της Γερμανίας από τη FED. Ποια θα ήταν άραγε η κατάσταση της Γερμανικής οικονομίας σήμερα, αν οι ΗΠΑ της είχαν επιβάλει ένα μνημόνιο αντίστοιχο του ελληνικού;
Η άπληστη ελληνική τραπεζοκρατία είχε εγκλωβισθεί, γιατί κάλυπτε τα χρηματοδοτικά κενά της με βραχυπρόθεσμο δανεισμό, λόγω χαμηλότερου κόστους, με στόχο την επίτευξη μεγαλύτερων κερδών. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, χρησιμοποιώντας αλόγιστα τις αποταμιεύσεις των Ελλήνων καταθετών, είχε πλημμυρίσει με ‘θαλασσοδάνεια’ πολιτικά κόμματα, πολιτικούς και όλη την οικονομική ελίτ, εξασφαλίζοντας παράλληλα τη σιγή των μέσων μαζικής ενημέρωσης μέσω της διαφημιστικής δαπάνης που απλόχερα μοίραζε στα διάφορα έντυπα. Για να επιτύχει τη σωτηρία της, χρησιμοποίησε την τότε κυβέρνηση στην ‘κατασκευή’ και δημιουργία δημοσιονομικού προβλήματος και να ζητήσει στη συνέχεια τη βοήθεια διεθνών οργανισμών, καθώς ήταν έμπειρη στη χρήση μηχανορραφιών. Πρόθυμα και κοντόφθαλμα, η τότε κυβέρνηση, με το επιχείρημα του «πιστολιού στο τραπέζι» και τις ευλογίες σύσσωμης της κλεπτοκρατίας, έθεσε τη χώρα υπό κατοχή προστρέχοντας στην ‘αρωγή’ των ‘θεσμών’.
Με την έγκριση του πρώτου προγράμματος η ΕΚΤ ενεργοποίησε τον μηχανισμό του ELA, μέσω του οποίου η άπληστη Ελληνική τραπεζοκρατία έλαβε ρευστότητα και εξόφλησε τις διατραπεζικές της υποχρεώσεις κυρίως προς τις γαλλογερμανικές τράπεζες και διασώθηκε, ενώ με τα ποσά των προγραμμάτων ‘διάσωσης’, όπως επισημαίνει και το ESCEM Βερολίνου, εξοφλήθηκαν οι απαιτήσεις των ιδιωτών πιστωτών του Ελληνικού Δημοσίου. Η προκληθείσα αναταραχή λόγω της ‘ελληνική κρίσης’ το καλοκαίρι του 2010, οδήγησε την ΕΚΤ στην έγκριση ειδικού προγράμματος αγοράς των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, που είχαν στη κατοχή τους πάλι κυρίως γαλλογερμανικές τράπεζες, μετατρέποντας έτσι την ΕΚΤ σε ‘επίσημο’ πιστωτή του Ελληνικού Κράτους.
Η ‘ελληνική κρίση’ εξαπλώθηκε σε χώρες της Ευρωζώνης με παρόμοια οικονομική δομή, κυρίως του Ευρωπαϊκού νότου, με συνέπεια η Γερμανία που ήλεγχε τα Ευρωπαϊκά κέντρα εξουσίας να αναδειχθεί ως ο κυρίαρχος πόλος και πραγματοποιήθηκε φυγή κεφαλαιακών ροών προς αυτήν της τάξης των 600 δις €, διασώζοντας την από ενδεχόμενη χρεοκοπία. Το 2009 αναλυτές εκτιμούσαν ότι από τα 2,5 τρις $ τοξικών ομολόγων που είχε εξαγάγει προς την Ευρώπη ο Αμερικανικός χρηματοπιστωτικός τομέας, τα 1,7 τρις $ κατεχόταν από γερμανικές τράπεζες. Για τις παρασχεθείσες υπηρεσίες του ο τότε πρωθυπουργός, τιμήθηκε το 2011 τόσο από τη Γερμανική Δημοκρατία με το ανώτερο παράσημό της όσο και από τη Deutsche Bank.
Να επισημάνουμε ότι παρά τις κραυγές του νεοφιλελεύθερου εσωτερικού μετώπου, που έχει ως προμετωπίδα την ΤΙΝΑ- ‘there is no alternative’, καταγγέλλοντας ως λαϊκιστές όσους προβάλλουμε την ύπαρξη των εναλλακτικών :
- Έχει διαπιστωθεί ότι την περίοδο 2014-2015, για διάστημα μεγαλύτερο του έτους, το Ελληνικό Δημόσιο έχοντας κλειστές όλες τις πηγές χρηματοδότησης, για να μην χρεοκοπήσει τεχνικά, αποπλήρωσε εξωτερικό χρέος περίπου 17 δις ευρώ ενώ κάτι ανάλογο συνέβη και το 2011 όταν ο τότε αντιπρόεδρος και υπουργός οικονομικών θέλησε να διαπραγματευθεί πολιτικά.
- Το 2010 οι εξωτερικές υποχρεώσεις του Ελληνικού Δημοσίου, καθώς οι εσωτερικές υποχρεώσεις μπορούν να ανακυκλωθούν, ήταν μικρότερες των 15 δις ευρώ και όλες οι πηγές χρηματοδότησης ανοιχτές, οι δε καταθέσεις στο τραπεζικό σύστημα ανέρχονταν στα 240 περίπου δις ευρώ, έχοντας τη δυνατότητα εσωτερικού δανεισμού (το επιτόκιο των ετήσιων εντόκων γραμματίων ήταν μικρότερο του 1%). Η τότε κυβέρνηση υποθήκευσε τη χώρα, λειτουργώντας με εγκληματικό τρόπο, χωρίς καμιά προσπάθεια εσωτερικής αναδιοργάνωσης.
Να απαντήσουμε στο έωλο προβληθέν επιχείρημα ‘αν αφήναμε τις τράπεζες να χρεοκοπήσουν θα χάνονταν οι καταθέσεις του λαού’ ότι:
- Αρχικά, δεν είχαν πρόβλημα όλες οι τράπεζες και κυρίως οι άμεσα ή έμμεσα ελεγχόμενες από το Δημόσιο, καθώς οι δυσκολίες ρευστότητας παρατηρούνταν κυρίως στις μεγάλες ιδιωτικές που αν είχαν κρατικοποιηθεί το 2008, όπως συνέβη σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο, δεν θα είχαν ούτε αυτές.
- Η Ελληνική νομοθεσία προέβλεπε τότε ότι σε περίπτωση εκκαθάρισης μιας τράπεζας, δικαιώματα στο ενεργητικό της είχαν κατά σειρά οι εργαζόμενοι, το Δημόσιο, οι καταθέτες, οι ομολογιούχοι, οι διατραπεζικοί δανειστές και οι μέτοχοι. Τότε οι μέτοχοι, οι διατραπεζικοί δανειστές και οι ομολογιούχοι αποτελούσαν περίπου το 40% του παθητικού των προβληματικών τραπεζών, στους οποίους και θα καταλογίζονταν η συνολική ζημία, και κανένα κίνδυνο δεν διέτρεχαν οι καταθέτες. Μετά την πραγματοποίηση της εκκαθάρισης, θα μεταβιβάζονταν έναντι συμβολικού τιμήματος του ενός ευρώ σε άλλο ιδιώτη συνεχίζοντας ομαλά τη λειτουργία τους, όπως συνέβη με την αρχαιότερη τράπεζα της Αγγλίας (Barings) το 1996 αλλά και στην Αυστρία το 2009 όταν εκκαθαρίσθηκε τράπεζα με ύψος ενεργητικού 50 περίπου δις ευρώ.
Το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα της Ελλάδος, δεν είχε καθαρό φάκελο και το απαιτούμενο ανάστημα για να υλοποιήσει κάτι παρόμοιο στην Ελλάδα, που θα αφορούσε στις συστημικές τράπεζες Eurobank, Alpha και Πειραιώς. Η φερόμενη ως αντισυστημική νεο-μνημονιακή διακυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ συναλλάσσεται με άνεση, ευγένεια και λεπτότητα με τα στελέχη του τραπεζικού συστήματος. Είναι αλησμόνητα τα κατορθώματα του ‘αμετακίνητου’ κεντρικού τραπεζίτη Στουρνάρα, ο οποίος ως διοικητής τότε της κρατικής ‘Εμπορικής Τράπεζας’, εξαφάνισε την περίοδο 2000-2002 το τίμημα από την πώληση της Ιονικής Τράπεζας.
Συγκεκριμένα, το 1999 η Εμπορική Τράπεζα, που κατείχε το 68% των μετοχών της Ιονικής, πούλησε το 50% της συμμετοχής της στην Τράπεζα Alpha-Πίστεως έναντι τιμήματος 750 εκατ. € και ο σημερινός κεντρικός τραπεζίτης το έχασε τοποθετώντας το σε αμφιλεγόμενες επενδύσεις. Mε την απορρόφηση της Ιoνικής από την Αlpha και την ανταλλαγή μετοχών, η Εμπορική βρέθηκε να κατέχει περίπου το 10% της νέας Alpha Bank. Ενώ όμως την περίοδο εκείνη αγόραζε ότι κινούνταν, το 2002 μεταβίβασε το προαναφερθέν 10% μέσω τριγωνικής συναλλαγής στην ίδια την Alpha. Αυτό το πακέτο μετοχών, η Alpha τον επόμενο χρόνο το μεταπώλησε σε ομάδα επενδυτών κερδίζοντας περίπου 400 εκατ. € και διαμορφώνοντας έτσι το τελικό τίμημα της εξαγοράς της Ιoνικής στα 350 εκατ. €.
Όπως έχει διαπιστωθεί μεταπολεμικά, οι φυλακές στην Ευρώπη ήταν γεμάτες από δοσίλογους, μαυραγορίτες και συνεργάτες των ναζί, ενώ στην Ελλάδα οι φυλακές ήταν γεμάτες από μέλη αντιστασιακών οργανώσεων. Οι φυλακές της Ευρώπης, εβδομήντα χρόνια μετά, ‘φιλοξενούν’ πρώην τραπεζίτες, ενώ στην Ελλάδα είναι ελεύθεροι και νουθετούν και οι φυλακές είναι γεμάτες από θύματά τους.
* Οικονομολόγος (πτυχιούχος οικονομικών επιστημών, 2ετές μεταπτυχιακό διοίκησης επιχειρήσεων στην τραπεζική/χρηματοοικονομική, 2ετές μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στα οικονομικά και διοίκηση μονάδων υγείας) – Αναλυτής Πληροφοριακών Συστημάτων (2ετές μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στα πληροφοριακά συστήματα), μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ερευνών Κοινωνικής και Οικονομικής Πολιτικής, email : [email protected], website : www.kallinikosnikolakopoulos. blοgspot.com
