Γράφει ο Νίκος Βούστρος
Με αφορμή την πρόσφατη νέα “εγκύκλιο” του Υπουργείου Υγείας με την οποία επιχειρείται για πολλοστή φορά να εφαρμοστεί επί τέλους ο σχετικός νόμος ο οποίος προκλητικά αγνοείται από πολίτες, επιχειρήσεις, φορείς και δυστυχώς και από εντεταλμένα για την εφαρμογή του όργανα της πολιτείας, πραγματοποιήσαμε στο epirusnews.eu σχετική έρευνα.
Ο πρώτος αντικαπνιστικός νόμος
Ο πρώτος αντικαπνιστικός νόμος, ήρθε με τη μορφή βασιλικού διατάγματος, το έτος 1856, επί βασιλείας Όθωνα και Αμαλίας, κυρίως λόγω του υπερβολικού καπνίσματος στις δημόσιες υπηρεσίες της εποχής, από υπαλλήλους και πολίτες, με αποτέλεσμα να προκαλούνται συχνά …πυρκαγιές στα δημόσια καταστήματα, από τους …θεριακλήδες της εποχής! Διαβάζουμε στο σχετικό ΦΕΚ του 1856:
«Απαγορεύεται η χρήσις του καπνίζειν είτε δια καπνοσυρίγκων (τσιμπουκίων), είτε δια σιγάρων, εις πάντας εν γένει τας υπαλλήλους και υπηρέτας του Κράτους εντός των δημοσίων γραφείων και καταστημάτων. Η απαγόρευσις αυτή επεκτείνεται και εις πάντα άλλον προσερχόμενον εις τα
ειρημένα καταστήματα και γραφεία χάριν υποθέσεως ή άλλης τινός αιτίας.»
Ως μέτρο προφύλαξης από τους κινδύνους πυρκαγιάς συνεπώς, διατάχθηκε η καθολική απαγόρευση καπνίσματος, η οποία όπως ήδη μαντέψατε …δεν εφαρμόστηκε στην πράξη ποτέ – οι χρήστες …”καπνοσυρίγκων” και “σιγάρων” αντιτάχθηκαν σθεναρά στην εφαρμογή της.
Παρ’ όλο που ο νόμος ίσχυε ανέκαθεν, στην πραγματικότητα ποτέ δεν εφαρμόστηκε…
Στα νεότερα χρόνια
Η πρώτη σοβαρή σύγχρονη προσπάθεια να επιβληθεί αντικαπνιστικός νόμος στην Ελλάδα ήρθε με μεγάλη καθυστέρηση το 2002, κατόπιν (φυσικά) ευρωπαϊκών πιέσεων και με όλους τους σχετικούς δείκτες εξάρτησης πληθυσμού από τον καπνό να έχουν …χτυπήσει κόκκινο και να μας ξεπερνούν σε απο-εξάρτηση ακόμα και αρκετές αφρικανικές και ασιατικές χώρες – στην Ευρώπη είμαστε μονίμως στη χειρότερη θέση μεταξύ των χωρών.
Φυσικά, για λόγους πολιτικού κόστους αναμεμειγμένου με …μπόλικο ελληνικό “ετσιθελισμό”, ο νόμος δεν εφαρμόστηκε ποτέ, ούτε στο δημόσιο τομέα, ούτε στα ιδιωτικά καταστήματα.
Διαρκώς καθυστερήσεις, διαρκώς μεταθέσεις προθεσμιών και πάντα μια απόπειρα να κοροϊδέψουμε τους “κουτόφραγκους” οι οποίοι έβγαζαν σωρηδόν οδηγίες και κανονισμούς, τους οποίους φυσικά υιοθετούσαμε πάντα – ως συνήθως – και ποτέ δεν εφαρμόζαμε.
Η επόμενη σοβαρή τομή ήρθε με τη νομοθεσία του 2008, αλλά όμως και πάλι με εξαιρέσεις και με διατυπώσεις που απαγόρευαν τα πάντα αλλά και επέτρεπαν τα πάντα – ο αιώνιος κακός δαίμονας αυτής της χώρας, το πολιτικό κόστος, είχε πάλι βάλει το χεράκι του για τα καλά…
Τι συμβαίνει σήμερα
Σήμερα, το υποχρεωτικό πλαίσιο έχει αυστηροποιηθεί, υπάρχει πια καθολική απαγόρευση στους κλειστούς χώρους, ακόμη και σε εξωτερικούς χώρους των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, αν αυτοί δεν είναι ανοιχτοί από τουλάχιστον δύο πλευρές. Επίσης, έχουν εισαχθεί διοικητικά πρόστιμα για έκθεση ανηλίκων σε καπνό σε περιπτώσεις που επιβαίνουν σε ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητα και – ορθά – προβλέπεται ακόμη και αφαίρεση άδειας ικανότητας του οδηγού.
Το πρόβλημα φυσικά, είναι ότι όταν έρχεται η ώρα οι πρόνοιες του νόμου να εφαρμοστούν, παρά τις εκατοντάδες εφαρμοστικές εγκυκλίους, στην πράξη αυτό δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ και η κάθε φορά εγκύκλιος ή απόφαση απασχολεί για λίγες μέρες ή ώρες τα φώτα της δημοσιότητας και ατονεί αμέσως μετά.
Για τη σημασία της διακοπής του καπνίσματος και της μη έκθεσης ανηλίκων στις βλαβερές του συνήθειες υπάρχουν άλλοι, επαρκέστεροι, να γράψουν ή να μιλήσουν, αν και δεν χρειάζεται πια – είναι πλέον αυτονόητο ότι η καταστροφική αυτή συνήθεια πρέπει να εκλείψει – και θα είχε εκλείψει αν δεν υπήρχε ένα κολοσσιαίο οικονομικό κέρδος πίσω από τη “βιομηχανία” αυτή.
Αυτό που όμως οφείλουμε να δούμε, όλοι, από όποια θέση και αν βρισκόμαστε, είναι ότι δεν μας λείπουν οι νόμοι, αλλά οι βούληση για την εφαρμογή τους και οι διαδικασίες που θα την επιβάλλουν, χωρίς καμία εξαίρεση, αφήνοντας επί τέλους κατά μέρος το πολιτικό κόστος, όλων των ειδών και επιπέδων, από τοπική αυτοδιοίκηση ως κεντρική πολιτική σκηνή.
Πρέπει κάποτε να καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τον τριτοκοσμικό αυτό ετσιθελισμό, του “είμαι μάγκας και καπνίζω” και να δούμε την ουσία του ζητήματος.
Δεν είναι λοιπόν ζήτημα νόμου, είναι ζήτημα παιδείας και κοινωνικής κουλτούρας. Το πλέον ευχάριστο και ελπιδοφόρο, είναι ότι οι νεότερες γενιές έχουν υιοθετήσει πολύ πιο υγιεινό τρόπο ζωής, με τα ποσοστά καπνιστών να μειώνονται διαρκώς, πράγμα που θα επιβάλλει εκ των πραγμάτων τη μείωση σε μερικά χρόνια.
Πού απαγορεύεται το κάπνισμα
- Σε όλους τους δημόσιους ή ιδιωτικούς χώρους, κλειστούς ή στεγασμένους, που χρησιμοποιούνται για την παροχή εργασίας.
- Στους χώρους παροχής υπηρεσιών Υγείας.
- Σε όλα τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, ιδίως τα καταστήματα παρασκευής και προσφοράς φαγητών, ποτών, γλυκισμάτων, εξαιρουμένων των εξωτερικών τους χώρων, σε περίπτωση που είναι περιμετρικά ανοικτοί σε δύο πλευρές τουλάχιστον. Ως “εσωτερικός χώρος” θεωρείται και το αίθριο ή ο χώρος με συρόμενη ή αποσπώμενη οροφή, όπως και κάθε χώρος, με σκέπαστρο και ταυτόχρονα κλεισμένος με οποιονδήποτε τρόπο περιμετρικά.
- Στους παντός είδους κλειστούς χώρους αναμονής.
- Στα αεροδρόμια, εξαιρουμένων των χώρων που ειδικά θα προσδιοριστούν για τους καπνιστές.
- Στους σταθμούς μεταφορικών μέσων και επιβατικών σταθμών λιμένων.
- Στα παντός είδους κυλικεία.
- Στα παντός είδους μέσα μαζικής μεταφοράς συμπεριλαμβανομένων των επιβατηγών δημόσιας χρήσης αυτοκινήτων, με μετρητή (ταξί) και αγοραίων.
- Στα πάσης φύσεως αυτοκίνητα, ιδιωτικής και δημοσίας χρήσης, όταν επιβαίνουν ανήλικοι κάτω των 12 ετών.
- Στους χώρους πώλησης προϊόντων καπνού αναρτάται σε εμφανές σημείο ένδειξη σχετικά με την απαγόρευση πώλησης προϊόντων καπνού σε ανηλίκους.
Οι έλεγχοι και τα πρόστιμα
- Για τους δημόσιους λειτουργούς, τους δημόσιους υπαλλήλους, τους υπαλλήλους των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και τους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα, η παράβαση αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα.
- Σε όσους καπνίζουν ή καταναλώνουν προϊόντα καπνού, επιβάλλεται πρόστιμο 50 έως 500 ευρώ, λαμβανομένης υπόψη τυχόν υποτροπής.
- Σε κάθε υπεύθυνο διαχείρισης και λειτουργίας των χώρων όπου γίνεται παράβαση της νομοθεσίας, επιβάλλεται πρόστιμο από 500 έως 10.000 ευρώ, λαμβανομένης υπόψη τυχόν υποτροπής.
- Στην τέταρτη υποτροπή, ανακαλείται προσωρινά η άδεια λειτουργίας του καταστήματος για χρονικό διάστημα 10 ημερών, ενώ στην πέμπτη υποτροπή ανακαλείται οριστικά η άδεια λειτουργίας.
- Σε όσους πωλούν προϊόντα καπνού σε ανηλίκους ή ανέχονται παραβίαση της σχετικής διάταξης επιβάλλεται πρόστιμο από 500 έως 10.000 ευρώ.
- Στην τέταρτη υποτροπή ανακαλείται προσωρινά η άδεια λειτουργίας, για χρονικό διάστημα 10 ημερών, ενώ στην πέμπτη ανακαλείται οριστικά η άδεια λειτουργίας.
- Σε όσους παραβιάζουν τις διατάξεις του παρόντος σχετικά με τη διαφήμιση προϊόντων καπνού, επιβάλλεται πρόστιμο από 500 έως 10.000 ευρώ λαμβανομένης υπόψη τυχόν υποτροπής.
- Για παράβαση της απαγόρευσης καπνίσματος στα αυτοκίνητα, όταν επιβαίνουν ανήλικοι κάτω των 12 ετών, επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο ποσού 1.500 ευρώ στον επιβαίνοντα που καπνίζει ανεξάρτητα αν είναι οδηγός, ενώ διπλασιάζεται το πρόστιμο στο ποσό των 3.000 ευρώ, αν αυτός που καπνίζει οδηγεί αυτοκίνητο δημοσίας χρήσης.
- Στους οδηγούς, επιβάλλεται επιπλέον αφαίρεση της άδειας ικανότητας οδήγησης για διάστημα ενός μήνα για κάθε παράβαση έστω και αν δεν διέπραξαν οι ίδιοι την παράβαση, αλλά πρόσωπο που επιβαίνει στο αυτοκίνητο.
