Των Κωνσταντίνου Καραχάλιου & Ηλία Τσιγαρίδα, μέλη κίνησης ΠΡΑΤΤΩ
Στα χρόνια της κρίσης που βιώνουμε γίνονται μεγάλες πολιτικές αλλαγές. Η πλέον αξιοσημείωτη είναι η ραγδαία αύξηση της επιρροής της νεοφιλελεύθερης σκέψης (σχολής Σικάγου) και η ταυτόχρονη εφαρμογή μιας νέας οικονομικής πολιτικής που απαξιώνει τα δικαιώματα των πολιτών, με αντιμεταρρυθμίσεις διαγράφει τις κατακτήσεις του Ελληνικού λαού, από την περίοδο της μεταπολίτευσης σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Οι νεοφιλελεύθεροι έχουν κυριαρχήσει στα δεξιά του πολιτικού χάρτη και με όχημα τη Νέα Δημοκρατία εφορμούν για να καταλάβουν την εξουσία. Θέλουν να τελειώσουν μια για πάντα με όλες τις προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις και να γίνουν οι de facto και de jure τοποτηρητές της αποικίας χρέους που ονομάζεται Ελλάδα.
Ποιά είναι τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του χώρου που έχει γοητεύσει το κατεστημένο;
Ο (νεο-)φιλελευθερισμός δεν είναι ένα σύγχρονο πολιτικό ρεύμα στην Ελλάδα. Είναι ένας σχετικά μικρός κύκλος ανθρώπων ο οποίος παρασιτεί στο περιθώριο της πολιτικών πραγμάτων της πατρίδα μας εδώ και δεκαετίες.
Μπορεί να μην έχει πάντοτε έναν αποκλειστικό κομματικό φορέα ως έκφραση, αλλά είναι συνεχώς ευδιάκριτος, κυρίως σε θέσεις διαμόρφωσης και έκφρασης κοινωνικής, πνευματικής, πολιτιστικής και οικονομικής πολιτικής. Οι εκπρόσωποί του συμμετέχουν σε όλες τις πολιτικές εκπομπές στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο. Η αρθρογραφία τους φιλοξενείται ανελλιπώς στις εφημερίδες και τα ηλεκτρονικά μέσα (ιντερνέτ). Επίσης, οι, πάντοτε ολιγοήμερες, διακοπές τους σε ξακουστά θέρετρα και η παρουσία τους στο μέγαρο είναι κύριο θέμα για τις κοσμικές στήλες. Κύρια πηγή συντήρησής τους είναι οι δουλειές και τα έργα με το κράτος ή για το κράτος, οι μη-κυβερνητικές οργανώσεις, το ΕΣΠΑ και τα ευρωπαϊκά προγράμματα στήριξης.
Με ποιόν τρόπο κατάφερε αυτή η μειοψηφική πολιτική τάση να μεγαλώσει τόσο πολύ τα τελευταία χρόνια;
Μία από τις συνέπειες της κρίσης και των μνημονίων είναι η προσπάθεια για την εξάλειψη όλων, ή τουλάχιστον των σημαντικότερων, κοινωνικών κατακτήσεων των τελευταίων 40 ετών. Για να μπορέσει αυτή η βίαιη κοινωνική αλλαγή να γίνει πραγματικότητα χρειάζεται ιδεολογική, πολιτική και πολιτιστική αιτιολόγηση. Η αιτιολόγηση αυτή με τη σειρά της, χρειάζεται μία πολιτική κίνηση που να την πρεσβεύει. Αυτή ήταν η μεγάλη ευκαιρία για το νεοφιλελεύθερο τόξο να βγει μπροστά και παίξει ηγεμονικό ρόλο. Κατάφερε σε σύντομο χρονικό διάστημα να γίνει η de facto ιδεολογικά άρχουσα τάξη του μνημονίων. Κι έτσι στην εποχή της κρίσης γιγαντώθηκε και απέκτησε ευδιάκριτα χαρακτηριστικά. Προκειμένου να αποκρύψουν την αντιλαϊκή πολιτική τους ατζέντα, κατέφυγαν σε ενοχοποιητικά συνθήματα όπως “μαζί τα φάγαμε”, “τεμπέληδες Έλληνες”, “άχρηστοι δημόσιοι υπάλληλοι”, “κακή ελληνική νοοτροπία”, “οι Γερμανοί που θέλουν το καλό μας”, «και αν δεν υπήρχαν τα μνημόνια θα έπρεπε να τα εφεύρουμε» και βέβαια το ευφάνταστο “ζούμε πάνω από τις δυνατότητές μας”. Κύριος στόχος και βασική προτεραιότητα η υπεράσπιση των μνημονίων.
Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, με την συνεργασία ευρύτερων σοσιαλιστικών και δημοκρατικών δυνάμεων, στις εκλογές του 2015, με κορυφαία στιγμή το ΌΧΙ του δημοψηφίσματος, ταρακούνησαν συθέμελα το πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο. Οι νεοφιλελεύθεροι διέγνωσαν, νωρίτερα από όλους, ότι η κρίση, τα μνημόνια και οι αλλαγές που επιφέρουν δεν θα έχουν επίδραση μόνο στα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα αλλά θα επηρεάσουν και τα ανώτερα στρώματα. Ότι θα αλλάξουν τις δομές εξουσίας και δύναμης στην ελληνική κοινωνία και στο ελληνικό κράτος. Κατά συνέπεια ένιωσαν για πρώτη φορά ότι η κρίση μπορεί να χτυπήσει και αυτούς, πιθανότατα τερματίζοντας την συνεχή “χρηματοδότησή” τους από το κράτος και τους πάτρωνές τους οριστικά και όχι μόνο για όσο δεν βρίσκονται στην εξουσία. Οι δυνάμεις αυτές είναι σε μέγιστο βαθμό προσανατολισμένες στο νεοφιλελεύθερο ιδεολόγημα και δεν διστάζουν να έρθουν σε σύγκρουση με παραδοσιακά (παλαιότερα κυρίαρχα στο χώρο τους) τμήματα της κοινωνικής δεξιάς. Η συνειδητοποίηση αυτού του γεγονότος έστρεψε μέρος του χώρου τους στην ενίσχυση της έξαλλης ακροδεξιάς χωρίς ηθικούς και πολιτικούς φραγμούς.
Επιπρόσθετα, επειδή έχουν επιβάλλει την πολιτική τους ατζέντα στο δεξιό μέρος του πολιτικού χάρτη, ο βηματισμός τους παρασύρει στην πορεία του (φαινομενικά) ετερόκλητες πολιτικές δυνάμεις, που είναι σε αντιπαράθεση με το ΣΥΡΙΖΑ, και που σε φυσιολογικές συνθήκες θα ήταν ιδεολογικοί και πολιτικοί τους αντίπαλοι. Σε αυτούς θα πρέπει να προστεθούν και οι νέες “αριστερές” αριστοκρατίες που καλοπιάνουν και καλοπιάνονται από τα ΜΜΕ, με στόχο να αποτελέσουν το αριστερό άλλοθι της ολιγαρχίας και της διαπλοκής. Σήμερα όλοι αυτοί προσδιορίζονται ως ένας συνασπισμός προθύμων κοντά και πέριξ στη Νέα Δημοκρατία του κ. Μητσοτάκη, που επιδιώκει την πτώση της κυβέρνησης με κάθε θεμιτό ή αθέμιτο μέσο, προκειμένου να κάνουν επέλαση στο κράτος.
Αυτή η συμμαχία, προς το παρόν, υπάρχει μόνο σε επίπεδο επιχειρημάτων και όχι σε επίπεδο οργανωτικό. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν δυνάμεις που εργάζονται συστηματικά για την σύμπραξη της Νέας Δημοκρατίας και τμήματος του ΠΑΣΟΚ. Γι’ αυτό πρώην υπουργοί του ΠΑΣΟΚ εξ υμνούν τον κ. Άδωνη Γεωργιάδη, θεωρούν τη Χρυσή Αυγή ένα αυθεντικό κίνημα, γι’ αυτό εξισώνουν τον ναζισμό με τον κομμουνισμό και λατρεύουν τις δεξιάς έμπνευσης “ομάδες αλήθειας”. Αυτή η συμμαχία τέμνει οριζόντια όλο το πολιτικό φάσμα και δεν είναι σημερινή. Σχεδόν όλα τα μέλη της προέρχονται από την ίδια εκσυγχρονιστική μήτρα. Είχαν και έχουν κρατικές θέσεις. Έκαναν και κάνουν δουλειές με το κράτος. Είχαν και έχουν τους ίδιους χρηματοδότες και τους ίδιους πάτρωνες. Απλά η εξόφθαλμα συντεταγμένη αντίδρασή τους στις κοινωνικές αντιδράσεις ενάντια στα μέτρα φτωχοποίησης, έκαναν τον συνεκτικό τους ιστό εμφανή και με γυμνό (πολιτικό) μάτι.
Οι πολιτικοί δεσμοί συμπυκνώνονται στο σύνθημα “Μένουμε Ευρώπη” που μεταφράζεται σε “να μην χάσουμε το προνόμιο μας να είμαστε οι τοποτηρητές του κατεστημένου και της διαπλοκής”.
Τα ιδεολογικά χαρακτηριστικά του ελληνικού νεο-φιλελευθερισμού
Ποιά είναι όμως τα χαρακτηριστικά των επιφανών αντιπροσώπων του ελληνικού νεοφιλελεύθερου παραδείγματος;
- Ελεύθερη αγορά: Ισχυρίζονται ότι η ελεύθερη αγορά είναι η λύση για τα πάντα και ο οικονομισμός της ανθρώπινης ζωής είναι η επιδίωξη τους. Την ίδια στιγμή όμως, έχουν εταιρείες που παίρνουν απευθείας αναθέσεις για έργα από το δημόσιο, ήταν ή είναι σε Δ.Σ κρατικών εταιρειών και λαμβάνουν παχυλές αποζημιώσεις, βρίσκονταν ή βρίσκονται σε επιτροπές για την “αξιοποίηση της Δημόσιας περιουσίας”. Τα ονόματά τους δεσπόζουν σε διεθνείς λίστες φοροφυγάδων, έχουν στενούς δεσμούς με Siemens, Novartis και παρόμοιες πολυεθνικές εταιρείες που χρηματοδοτούν υποκριτικά συνέδρια και διεθνή Μ.Κ.Ο που εναντιώνονται στη διαφθορά και υπερασπίζονται τον ελεύθερο ανταγωνισμό και τις αγορές. Είχαν εταιρεία που έκανε έργα στην Ολυμπιάδα ή δούλευαν με τεράστιο μισθό και διάφορες παροχές, για την προώθηση της μεγάλης ιδέας της Ολυμπιάδας. Εξαργύρωναν την στήριξή τους στον σημιτικό εκσυγχρονισμό με χαλυβδόφυλλα σε τιμή ευκαιρίας.. Κυρίως λάτρευαν τα σχέδια επί χάρτου (το αξέχαστο “μακέτο”) και καρπώθηκαν την τεράστια διαφημιστική προώθησής τους.
- Ημιμάθεια ή αμάθεια: Ένα βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι χρησιμοποιούν τη λέξη “άριστος” ως πολιτικό προσδιορισμό Κάποιοι είναι καθηγητές πανεπιστημίου, με βιογραφικό που αντί να περιέχει επιστημονικές εργασίες είναι γεμάτο από άρθρα σε εφημερίδες και θέσεις σε κρατικούς οργανισμούς. Είναι τεχνοαπλοϊκοί, συγχέουν τον λογαριασμό στην τράπεζα με το λογαριασμό στο instagram και την ηλεκτρονική διακυβέρνηση με τα forums στο facebook. Δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τις συχνότητες για τα κινητά τηλέφωνα από τις συχνότητες για το ραδιόφωνο και τον Morgan Freeman από τον Milton Friedman.
Συνήθως προέρχονται από οικογένειες με στενούς δεσμούς στο πολιτικό, οικονομικό, και εκδοτικό κατεστημένο. Έχουν φοιτήσει σε ακριβά ιδιωτικά σχολεία και κολέγια, όπου οι μαθητές επιβραβεύονται γιατί πληρώνουν δίδακτρα και προέρχονται από ισχυρές οικογένειες και οι καθηγητές τιμωρούνται γιατί δε αφήνουν τους μαθητές να αντιγράφουν. Χρησιμοποιώντας και τα λεφτά της οικογένειας σπουδάζουν σε πανάκριβα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Χρησιμοποιώντας την ισχύ της διαπλοκής του κύκλου τους παίρνουν υψηλές θέσεις σε ιδιωτικές ή κρατικές επιχειρήσεις και τράπεζες. Και κάποια στιγμή αργότερα, χρησιμοποιώντας τις σχέσεις της οικογένειας με το κατεστημένο και τα ΜΜΕ της ολιγαρχίας εισέρχονται ως δήθεν ανανεωτές στην ελληνική πολιτική σκηνή, και μας κουνούν το δάχτυλο, καθώς μας μιλούν για σύγχρονους δρόμους προς την αριστεία. Δεν είναι κακό να προέρχεσαι από πλούσια και ισχυρή οικογένεια. Αυτό που είναι κατακριτέο και αναξιοπρεπές είναι να χρησιμοποιείς τον πλούτο και την διαπλοκή για την προσωπική σου ανέλιξη και ταυτόχρονα να κάνεις υποκριτικά μαθήματα αριστείας στους μη προνομιούχους.
- Δημοκρατία-Θεσμοί: οι λογικές της διακυβέρνησης, της διαβούλευσης, με εργαλείο τον ορθό πολιτικό λόγο και την νεοφιλελεύθερη λογική της συναίνεσης των αντιθέτων, αντικαθιστά την πολιτική αντιπαράθεση – σύγκρουση που εκφράζει την άσκηση κυβερνητικής πολιτικής. Έμμεσα οι λογικές της οικουμενικής πολιτικής εκφράζουν απόλυτα τις επιλογές των κυρίαρχων ομάδων, χρησιμοποιώντας τον νόμο και την αστυνόμευση για να επιβάλουν αντιδημοκρατικές πολιτικές (οι λόγοι κάθε φορά βρίσκονται) έκτακτης ανάγκης προς τον Λαό και αφορούν από τον έλεγχο της κοινωνικής συναναστροφής έως την οικονομική ζωή. Η έκφραση ότι “τα πρόβατα και οι λύκοι συναποφασίζουν τι θα φάνε” είναι χαρακτηριστική στην περίπτωσή μας. Η βασική έννοια της λαϊκής κυριαρχίας αντικαθίσταται από τις λογικές του ατομικού συμφέροντος και την επιδίωξη της πολιτικής απάθειας “του όλοι ίδιοι είναι”.
- Δεσμοί με την φασιστική ακροδεξιά: Η Χρυσή Αυγή τους ασκεί γοητεία. Δεν είναι μία ερωτική έλξη για τη βία. Οφείλεται στο γεγονός ότι προέρχονται από την ίδια μήτρα. Την ντόπια ολιγαρχία. Βλέπουν τη φασιστική δεξιά ως ένοπλα τμήματα τήρησης της τάξης μιας νεο-δεξιάς παλινόρθωσης εφαρμογής νεο-φιλελεύθερων οικονομικών πολιτικών. Αυτός είναι ο λόγος που ακροδεξιά στοιχεία έχουν πλέον θέσεις κλειδιά στη Νέα Δημοκρατία και τα μέσα ενημέρωσης τους προβάλλουν σκανδαλωδώς. Είναι πολιτικά αδέρφια.
- Εθνομηδενισμός-(Ανθελληνισμός): Αφενός ο φιλελεύθερος κοσμοπολιτισμός με όχημα το χρηματο-οικονομικό κεφάλαιο και αφετέρου ο αριστερός ψευτοδιεθνισμός με πρόσχημα τον δικαιωματισμό και μια κενού περιεχομένου πολιτική ορθότητα, ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες αλλά έχουν ως κοινό αποτέλεσμα την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση που αποσυνδέει την κοινωνία από τα κέντρα λήψης αποφάσεων εξαλείφοντας τον ουσιαστικό ρόλο των εθνικών κρατών και της πολιτιστικής, πολιτισμικής ποικιλομορφίας της ιστορίας. Σε αυτό το πλαίσιο υποστήριξαν με πάθος το σχέδιο Ανάν και δεν έχουν κανένα πρόβλημα με τις δυνάμεις κατοχής στην Κύπρο. Αρκετοί από αυτούς δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα να δώσουμε και μερικά νησιά στην Τουρκία. Σε γενικές γραμμές δεν έχουν κανένα πρόβλημα με καμία απαίτηση ξένης χώρας ή (του) υπερεθνικού κεφαλαίου. Πρεσβεύουν την εξάλειψη της εθνικής συνείδησης ( Ανθελληνισμό ) και τον εθνομηδενισμό ως κύριο στοιχείο της ιδεολογίας τους. Γι’ αυτούς η Ελλάδα ανήκει στα αφεντικά τους, στις επιχειρήσεις, στις τράπεζες και στις ΜΚΟ τους. Μισούν τον Ανδρέα Παπανδρέου και απεχθάνονται το σύνθημα “η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες”. Σε κάθε ευκαιρία βάλλουν κατά του ΥπΕξ κ. Νίκου Κοτζιά επειδή κρατά εθνικά συνετή στάση.
Πώς όμως αντιμετωπίζεις έναν τέτοιο πολιτικό αντίπαλο;
Επειδή οι νεο-φιλελεύθεροι βρίσκουν εύκολα βήμα στα ΜΜΕ, κάποιοι νόμισαν ότι μπορούν να τους αντιπαρατεθούν αποκλειστικά σε επίπεδο εικόνας. Σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί η επίθεση του νεο-φιλελευθερισμού να αντιμετωπιστεί με τέτοιες λογικές. Δεν μπορούμε να αντικαταστήσουμε την πολιτική διεργασία με ατάκες σε reality shows, με πολιτικό κουτσομπολιό σε δεξιώσεις και με μικρές παραγράφους σε παραπολιτικά σχόλια. Η πολιτική συζήτηση για σοβαρά θέματα που αφορούν το παρόν και το μέλλον της πατρίδας μας δεν μπορεί να γίνεται στο ενδιάμεσο τηλεοπτικών διαφημίσεων.
Είναι αντίστοιχο με το να παλεύεις στη λάσπη με ένα γουρούνι. Μετά από δύο ώρες συνειδητοποιείς ότι είσαι εξουθενωμένος και βρώμικος και το γουρούνι ενθουσιασμένο
Η επίθεση του νεοφιλελευθερισμού σήμερα δεν είναι μόνο ενάντια στην κυβέρνηση. Είναι ενάντια σε όλες τις κοινωνικές και πολιτικές κατακτήσεις των τελευταίων 40 ετών. Αυτός είναι ο στόχος τους. Το έχουν κάνει σαφές. Γι’ αυτό έχουν συσπειρωθεί. Σε αυτή τη συσπείρωση βοήθησε και η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ, που έριξε όλο το βάρος του στη διαχείριση της μνημονιακής διαπραγμάτευσης και δεν επιτέθηκε μετωπικά στην ντόπια ολιγαρχία και τα ξένα πλοκάμια της. Είναι αυτή ακριβώς η ντόπια ολιγαρχία που κερδίζει από την κρίση και τα μνημόνια και που συντηρεί, τηλεοπτικά, πολιτικά και οικονομικά, τη νεοφιλελεύθερη μπουρζουαζία και τους συνοδοιπόρους της.
Η αντίληψη ότι θα αλλάξουμε την Ευρώπη χωρίς να έχουμε διευθετήσει τα του οίκου μας, δεν μπορεί να αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται είναι μία ξεκάθαρη στρατηγική για την Ελλάδα του μέλλοντος, σε ένα άναρχο διεθνές περιβάλλον, με έντονες κοινωνικές ανισότητες. Η συνολική θεώρηση των πραγμάτων και η ακριβής ανάλυση της διεθνούς συγκυρίας είναι εκ των ων ουκ άνευ. Ωστόσο η απόλυτη προτεραιότητα είναι να τελειώσει η επιτροπεία της πατρίδας μας και να ηττηθεί το πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο που ευθύνεται για την κατάσταση που οδήγησε τη χώρα σε αυτή την άθλια κρίση. Οι ηθικοί και φυσικοί αυτουργοί της οικονομικής, πολιτικής, πολιτιστικής, και ηθικής χρεοκοπίας της πατρίδας μας πρέπει να ηττηθούν πολιτικά και να λογοδοτήσουν στην κοινωνία.
Οι πατριώτες δημοκράτες σοσιαλιστές, πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να συμβάλλουμε στη δημιουργία μιας μεγάλης προοδευτικής συμμαχίας με το λαό. Αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι ένα προοδευτικό μέτωπο από τη ριζοσπαστική αριστερά, μέχρι το μετριοπαθές κέντρο το οποίο θα πηγάζει από την κοινωνία και θα θέσει τους στρατηγικούς στόχους για την πατρίδα. Μέσα από ανοιχτό διάλογο αντιπαράθεση, με νέες ιδέες και καινοτόμες προτάσεις, χωρίς την ψευδαίσθηση ότι υπάρχουν εύκολες λύσεις σε σύνθετα προβλήματα. Αναμφίβολα, αυτός δεν είναι ένας εύκολος δρόμος.
Όμως, είναι ο μόνος.
Πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ, τεύχος 282 Παρασκευή 22/9/2017
