Των Λεωνίδα Αναγνώστου* και Καλλίνικου Νικολακόπουλου**
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία, διαπιστώνεται ότι πραγματοποιούνται κατά μέσο όρο περισσότερες εργαστηριακές εξετάσεις και καταναλώνονται περισσότερα φάρμακα από τα κατά μέσο όρο ισχύοντα των άλλων χωρών του ΟΟΣΑ. Σύμφωνα με την έκθεση HEALTH DATA 2010, του ΟΟΣΑ:
- Η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα παγκόσμια σε αριθμό μαγνητικών τομογράφων, ως ποσοστό του πληθυσμού, μετά τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.
- Η Ελλάδα είναι η πέμπτη χώρα παγκόσμια σε αριθμό αξονικών τομογράφων, ως ποσοστό του πληθυσμού, μετά τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, την Αυστραλία και τη Νότια Κορέα.
- Η Ελλάδα είναι πρώτη χώρα παγκόσμια στη χρήση των μαγνητικών τομογραφιών με 98,1 ανά 1.000 κατοίκους με μέσο όρο του ΟΟΣΑ 47,7. Στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκαν 1.000.000 μαγνητικές τομογραφίες, έναντι 450,000 που έπρεπε να πραγματοποιηθούν.
- Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα παγκόσμια στη χρήση αξονικών τομογραφιών με 320,9 αξονικές τομογραφίες ανά 1000 κατοίκους, ακολουθούμενη από τις δεύτερες ΗΠΑ με 227,8, και το τρίτο Βέλγιο 182,6. Χαρακτηριστικά στον «υπανάπτυκτο» Καναδά πραγματοποιούνται 103,5 αξονικές τομογραφίες ανά 1.000 κατοίκους. Περίπου ένας στους τρεις Έλληνες πραγματοποίησε αξονική τομογραφία και ο αριθμός τους ανήλθε σε 3.200.000.
Σύμφωνα με την κλαδική μελέτη της ICAP το 2011, ο συντελεστής συγκέντρωσης κεφαλαίου στην αγορά ιδιωτικής υγείας στον τομέα των διαγνωστικών κέντρων είναι ο ακόλουθος : 3 κέντρα κατέχουν το 38,4 % της αγοράς, 6 κέντρα κατέχουν το 44,5%, 9 το 49,2%, 12 το 53,3% και 15 το 56,6%. Tο σύνολο των 3.500 μικρών εργαστηρίων βιολογικών υλικών και απεικονίσεων, πέραν των πρώτων 15, διατηρεί σήμερα ποσοστό μικρότερο του 30% της αγοράς και η προκύπτουσα διαφορά μάλλον αφορά στις δημόσιες δομές. Από τα παρατεθέντα στοιχεία, προκύπτει η πιθανή ύπαρξη τεχνητής ζήτησης με καταφανή άνιση κατανομή.
Η πρώτη γραφική παράσταση δείχνει τη σύγκριση των μεταβολών του μέσου όρου ανά έτος της δαπάνης του ΤΕΒΕ των βιοπαθολογικών εργαστηρίων της Αττικής (χαμηλή στήλη) προ και μετά την λήψη του μέτρου ηλεκτρονικής καταχώρησης, από το 2001 έως το 2006, από το ΤΕΒΕ που είναι στατιστικά ασήμαντη σε σχέση με ένα βιοπαθολογικό εργαστήριο μεγάλης μονάδας (υψηλή στήλη) που τα δύο πρώτα έτη εφαρμογής 2003 και 2004 του μέτρου, υποδιπλασίασε την κίνησή του ενώ ακολούθως σχεδόν την πενταπλασίασε. Η διαφορά αυτή εκτιμήθηκε ότι οφείλεται, στη διαπίστωση ότι το ΤΕΒΕ παρέλειψε την παρακολούθηση της εξέλιξης των δαπανών. Το χρονικό διάστημα αφορά στα έτη 2001 – 2006, με έναρξη εφαρμογής της ηλεκρονικής υποβολής το 2003.
Τα δύο πρώτα έτη 2003 και 2004 της ηλεκτρονικής υποβολής των καταστάσεων στο ΤΕΒΕ υπήρξε μεγάλη πτώση του όγκου και της δαπάνης εξετάσεων στο ελεγχθέν εργαστήριο (γραφική παράσταση 2), που συνέπεσε με την μείωση των δαπανών του ΤΕΒΕ για εργαστηριακές εξετάσεις στην Αττική (γραφική παράσταση 3), ενώ το 2005 και 2006 υπάρχει μεγάλη αύξηση των δαπανών που κατευθύνθηκαν στη συγκεκριμένη μονάδα.
Από τα παρατεθέντα στοιχεία, προκύπτουν οι ανεπάρκειες του συστήματος και η αδυναμία λήψης των ενδεδειγμένων μέτρων αντιμετώπισης του φαινομένου με αποτελεσματικό τρόπο, από τα εντεταλμένα όργανα της πολιτείας, λόγω έλλειψης της βούλησης για την πραγματοποίηση τους για να μην θιγούν συγκεκριμένα συμφέροντα. Από την μελέτη των στοιχείων του ΤΕΒΕ εκείνων των ετών, προέκυψε ότι το 25% των συμβεβλημένων ιατρών στην Αττική συνέγραφαν το 50 % των παραπεμπτικών, ενώ το 90% αυτών των παραπεμπτικών κατέληγε σε τρεις μεγάλες εργαστηριακές μονάδες.
Πρόσφατα και στο παρελθόν, διαπιστώθηκε ότι γιατροί συνταγογραφούσαν σε υπαρκτούς ΑΜΚΑ ανυποψίαστων ασθενών, πλαστογραφώντας τις υπογραφές τους, και μαζί με φαρμακοποιούς εξαργύρωναν στον ΕΟΠΥΥ τις συνταγές αυτές, επιβαρύνοντας το ταμείο πολλές χιλιάδες ευρώ Το γεγονός, είναι διαχρονικό φαινομένο που επαναλαμβάνεται συχνά. Οι πράξεις αυτές βέβαια, που είναι ποινικά κολάσιμες, δείχνουν πλασματική αύξηση της φαρμακευτικής, και όχι μόνο, δαπάνης και με πρόσχημα τη διαπίστωσή τους, το Υπουργείο Υγείας προβαίνει σε οριζόντιες περικοπές των παροχών πλήττοντας τους ασφαλισμένους ασθενείς και τους επαγγελματίες υγείας.
Το φαινόμενο των πλαστών συνταγών, επεκτείνεται στις εργαστηριακές εξετάσεις και στα προσθετικά υλικά ορθοπεδικά, καρδιολογικά κλπ με την παραγωγή πλαστών παραπεμπτικών και την αναγραφή πλασματικών εξετάσεων και προσθετικών με πανομοιότυπο με τα φάρμακα τρόπο. Ασυνείδητοι γιατροί, πλαστογραφώντας υπογραφές ασθενών με την χρήση του ΑΜΚΑ ερήμην των ασφαλισμένων, εκδίδουν παραπεμπτικά κατά βούληση επιβαρύνοντας τον προϋπολογισμό του ΕΟΠΥΥ, ενώ τα εργαστήρια και οι έμποροι προσθετικών ακολούθως εισπράττουν το αντίτιμο από τον ΕΟΠΥΥ.
Στον χορό των πλαστογραφήσεων, φαίνεται να ενέχονται και εργαστήρια που, γνωρίζοντας κωδικούς πρόσβασης κλινικών γιατρών, συνταγογραφούν τα ίδια κατά βούληση δαπανηρές εξετάσεις δι’ ίδιον όφελος ερήμην των ασθενών. Αυτά τα φαινόμενα πλαστογράφησης συνταγών και παραπεμπτικών, ήταν δυσχερές να εντοπισθούν, την εποχή της χειρόγραφης συνταγής, ενώ σήμερα, την εποχή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, για όποιον έχει την πολιτική βούληση να σταματήσει την παρανομία ο εντοπισμός είναι ευχερής και χωρίς σημαντικό κόστος για τον ΕΟΠΥΥ, εξασφαλίζοντας τεράστιο όφελος για τους ασφαλισμένους και προλαμβάνοντας την πλαστογράφηση πριν αυτή καν τελεσθεί.
Από τα στοιχεία που κατά καιρούς έχουν έλθει στη δημοσιότητα, εκτιμάται ότι το ύψος των πλαστών και πλασματικών εξετάσεων φαρμάκων και προσθετικών αγγίζει το 30 % περίπου των δαπανών για αυτές που σημαίνει ότι η σύλληψη της παρανομίας θα εξοικονομήσει περί το 1,2-1,5 δις ευρώ για το ασφαλιστικό σύστημα. Τι θα έπρεπε να έχει κάνει ο ΕΟΠΥΥ που δεν έχει κάνει, αν και του έχει ήδη υποδειχθεί από διετίας και πλέον;
- Να διανείμει σε πρώτη φάση μια έξυπνη κάρτα στους ασφαλισμένους, η χρήση της οποίας θα είναι ατομική για τον κάθε ασφαλισμένο, με PIN που θα χρησιμεύει να ανοίγει ο γιατρός τον εκάστοτε ιατρικό φάκελο που αναζητεί, προκειμένου να συνταγογραφήσει φάρμακα ή εργαστηριακά ή ιατροτεχνολογικά προϊόντα. Η εισαγωγή του PIN, είναι η ηλεκτρονική απόδειξη της φυσικής παρουσίας του ασθενούς και φυσικά και της συνυπευθυνότητας του σε περίπτωση καταχρηστικής χρήσης. Το κόστος μιας τέτοιας κάρτας, δεν υπερβαίνει τα 10 λεπτά ανά ασφαλισμένο.
- Στο πρόγραμμα του e-prescription, μετά την καταχώριση του ΑΜΚΑ του ασθενούς, να προστεθεί η εντολή “δώσε PIN” προκειμένου ο γιατρός να εκδώσει συνταγή ή παραπεμπτικό. Το κόστος κτήσης και ενεργοποίησης της συσκευής ανάγνωσης της κάρτας και εισαγωγής PIN βαρύνει τον ιατρό.
- Φορολογικός μηχανισμός σήμανσης των συνταγών, ώστε να μπορεί να ελεγχθεί τυχόν έκδοση συνταγών και παραπεμπτικών ερήμην του γιατρού η και κατ΄ εξουσιοδότησή του εκτός του ιατρείου του. Το κόστος κτήσης και λειτουργίας του μηχανισμού βαρύνει τον ιατρό. Συνταγές χωρίς την σήμανση δεν είναι έγκυρες, δεν εκτελούνται και δεν αμείβονται. Μελλοντικά, με σοβαρή παρέμβαση στα προγράμματα, οι “έξυπνες” κάρτες μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την μεταφορά, αποθήκευση και έλεγχο συνταγών, παραπεμπτικών και άλλων ιατρικών δεδομένων προκειμένου να καταργηθούν τα έντυπα παραπεμπτικά. Φυσικά με την online σύνδεση και την δημιουργία ηλεκτρονικών φακέλων ασθενών και παρόχων, θα ελέγχεται, θα πιστοποιείται και θα αποδίδεται η δαπάνη άμεσα.
Ο ρόλος του φορολογικού μηχανισμού μπορεί να υποκατασταθεί από μια συσκευή POS που μπαίνει πλέον υποχρεωτικά σε όλους τους παρόχους υγείας και που με ειδικό λογισμικό θα αναγνωρίζει και θα διαβάζει τις τραπεζικές κάρτες που θα έχουν συνδεθεί εκτός από τους τραπεζικούς λογαριασμούς και με τον ΑΜΚΑ του ασφαλισμένου.
Η χρήση της τραπεζικής κάρτας αντί μιας έξυπνης κάρτας υγείας κάνει απαγορευτικό την γνωστοποίηση του PIN στους γιατρούς που συνταγογραφούν . Αυτονόητο είναι ότι άτομα που αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν κάρτα (κατάκοιτοι, ηλικιωμένο, ανήλικοι κλπ) θα συνδέεται το ΑΜΚΑ τους με την κάρτα του ατόμου που έχει την φροντίδα και επιμέλεια του με την συναίνεση της υπηρεσίας ελέγχου του συστήματος υγείας. Με την χρήση του POS θα περικοπεί η πλασματική συνταγογράφηση και η τυχόν φοροδιαφυγή που παρατηρείται.
Μια τέτοια εξέλιξη πλήρους μηχανογραφικής οργάνωσης, που προηγμένες χώρες της Δύσης έχουν από ετών εφαρμόσει, θα λύσει όλες σχεδόν τις παθογένειες ενός σάπιου και διεφθαρμένου συστήματος. Υπάρχει όμως η πολιτική βούληση για μια τέτοια εξέλιξη, που θα καταδείξει και θα απομονώσει αυτούς που επιβαρύνουν το σύστημα Υγείας;
* Ιατρός Βιοπαθολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, τ. Πρόεδρος ΠΟΣΙΠΥ (Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιωτικής Πρωτοβάθμιας Υγείας), email : [email protected], website : www.l-analab.gr
** Οικονομολόγος (πτυχιούχος οικονομικών επιστημών, 2ετές μεταπτυχιακό διοίκησης επιχειρήσεων στην τραπεζική/χρηματοοικονομική, 2ετές μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στα οικονομικά και διοίκηση μονάδων υγείας) – Αναλυτής Πληροφοριακών Συστημάτων (2ετές μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στα πληροφοριακά συστήματα), μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ερευνών Κοινωνικής και Οικονομικής Πολιτικής, email : [email protected], website : www.kallinikosnikolakopoulos.blοgspot.com
