Γράφει ο Γιάννης Παπαδημητρίου*
Δεκαετίες 70 – 80: Η ΔΕΗ κατασκευάζει το μεγάλο υδροηλεκτρικό έργο – φράγμα στο Πουρνάρι, στην έξοδο του Αράχθου στην πεδιάδα της Άρτας. Παράλληλα μελετά την κατασκευή άλλων 4 διαδοχικών μεγάλων φραγμάτων (μεταξύ των οποίων και του Αγ. Νικολάου) στο μέσο ρου του Αράχθου.
1997: Κατά τις διαδοχικές επισκέψεις της Υπουργού Ανάπτυξης και του Πρωθυπουργού στην Ήπειρο εξαγγέλλεται η κατασκευή του φράγματος του Αγ. Νικολάου, ισχύος 200 MW και ύψους 110 μ.. Ίδρυση του Συλλόγου Προστασίας Αράχθου με έδρα τα Γιάννενα. Διοργάνωση της πρώτης μεγάλης συγκέντρωσης διαμαρτυρίας στη γέφυρα της Πλάκας, η οποία υιοθετεί το διεκδικητικό πλαίσιο εναντίον του φράγματος (Απρίλιος 1997).
Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων αποφασίζει τη μεταφορά (!) της γέφυρας της Πλάκας. Μεγάλη πολιτική μάχη στην Παντζουμερκιώτικη Συνδιάσκεψη στην Πλάκα. Η πλειοψηφία των πολιτικών εκπροσώπων τάσσεται υπέρ του φράγματος, η πλειοψηφία των συλλογικών φορέων με επικεφαλής την Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία εναντίον. Η Πανηπειρωτική διοργανώνει εκδήλωση διαμαρτυρίας και στην Αθήνα.
1998 – 2001: Διαδοχικές τοποθετήσεις συλλογικών σωμάτων, φορέων, ΟΤΑ αλλά και επιστημονικών σωματείων κατά του φράγματος και σταδιακή του εγκατάλειψη από την πολιτική ηγεσία και την ΔΕΗ.
Επιμέρους αγώνες στην ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων κατά της κατασκευής μικρών φραγμάτων από ιδιώτες σε παραποτάμους του Αράχθου και του Αχελώου. Πρόταση του Συλλόγου Προστασίας Αράχθου για τη δημιουργία συντονιστικού «μετώπου νερού» στη Βορειοδυτική Ελλάδα.
Αλλαγή νομοθετικού πλαισίου και επιτάχυνση της ιδιωτικοποίησης στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
2001: Υποβολή αίτησης από την εταιρία «Μηχανική Α.Ε.» και έκδοση άδειας παραγωγής ενέργειας για το συγκεκριμένο έργο. Ο Σύλλογος Προστασίας Αράχθου καταγγέλλει την χρησιμοποίηση πλαστού χάρτη, ο οποίος εμφανίζει τη γέφυρα Πλάκας ένα χιλιόμετρο βορειότερα από την πραγματική της θέση ! «Επ’ αυτοφώρω σύλληψη» του εκπροσώπου της εταιρίας με τον πλαστό χάρτη στο γραφείο του Γ.Γ. του Υπουργείου Ανάπτυξης, χωρίς όμως να ανακληθεί η άδεια.
Σύνταξη και δημοσίευση πιλοτικής μελέτης του ΟΟΣΑ για την περιοχή των Τζουμέρκων, όπου η κατασκευή φραγμάτων στον Άραχθο αξιολογείται αρνητικά για την ανάπτυξη της περιοχής, επειδή υπονομεύει τις προοπτικές του εναλλακτικού τουρισμού και του ποτάμιου αθλητισμού.
2003: Έγκριση του χωροταξικού σχεδίου Ηπείρου, το οποίο αναφέρει ότι «δεν συνιστάται η κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων στον Άραχθο για λόγους περιβαλλοντικής προστασίας».
2003 – 2004: Επιμονή της Μηχανικής και προώθηση των διοικητικών διαδικασιών για την κατασκευή. Σύνταξη Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για έργο ισχύος 93 MW και ύψος φράγματος 86 μέτρα.
2005: Αντιδράσεις της πλειοψηφίας των Δήμων και των συλλογικών φορέων της περιοχής. Ομόφωνες αρνητικές γνωμοδοτήσεις κατά της Μ.Π.Ε. από τα νομαρχιακά συμβούλια Άρτας (με 2 λευκές ψήφους) και Ιωαννίνων.
Παρά τις αντιδράσεις, έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για την κατασκευή του έργου από τον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ και τους συναρμόδιους Υφυπουργούς Ανάπτυξης, Πολιτισμού και Αγροτικής Ανάπτυξης. Προσφυγή 3 Δήμων και άλλων συλλογικών φορέων στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Συγκέντρωση διαμαρτυρίας της Παντζουμερκιώτικης Ομοσπονδίας στην Αθήνα.
2006 : Ιανουάριος Με την ευκαιρία της θρησκευτικής γιορτής των Φώτων συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας εκατοντάδων ατόμων σε δύο γέφυρες του Αράχθου (Πλάκας και Τζαρή).
Φεβρουάριος Παρέμβαση με πανώ διαμαρτυρίας και προκηρύξεις στη γιορτή της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας.
Μάϊος Συμμετοχή μετώπου φορέων, που αντιδρούν στο φράγμα, στο 4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ της Αθήνας με ειδικό ταμπλώ, προκηρύξεις και μπλοκ στην πορεία
Ιούλιος – Αύγουστος Δημιουργία συντονιστικών σχημάτων εναντίον του φράγματος στην Αθήνα (Επιτροπή προστασίας Αράχθου υπό την αιγίδα της Παντζουμερκιώτικης Συνομοσπονδίας) και στην περιοχή Ιωαννίνων/Άρτας (Συντονιστική Επιτροπή ενάντια στο φράγμα Αγ. Νικολάου).
Ειδική εκδήλωση-συζήτηση για τα φράγματα του Κοινωνικού Φόρουμ Άρτας στη Γέφυρα Τζαρή (12 Αυγούστου).
13 Αυγούστου Μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας στη Γέφυρα Πλάκας με παρουσία 1.500 και πλέον ατόμων.
Σεπτέμβριος – Οκτώβριος Δραστηριοποίηση της Συντονιστικής Επιτροπής ενάντια στο φράγμα Αγ. Νικολάου και απεύθυνση με συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο προς τους υποψηφίους νομάρχες Ιωαννίνων και Άρτας και τους υποψηφίους δημάρχους των γειτονικών δήμων. 9 στους 9 υποψηφίους νομάρχες και 13 στους 15 υποψηφίους δημάρχους τοποθετούνται, απόλυτα ή σχετικά κατηγορηματικά, εναντίον του φράγματος και 2 υποψήφιοι δήμαρχοι αποφεύγουν να απαντήσουν.
Κατάθεση ερώτησης του ευρωβουλευτή Δ. Παπαδημούλη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Νοέμβριος Αναβάλλεται, με πρωτοβουλία του εισηγητή, η συζήτηση στο Συμβούλιο της Επικρατείας για τον Απρίλιο του 2007.
2007: Ιανουάριος Και νέες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας εκατοντάδων ατόμων στις δύο γέφυρες του Αράχθου (Πλάκας και Τζαρή) με την ευκαιρία της θρησκευτικής γιορτής των Φώτων. Παρέμβαση με πανώ και συνθήματα στη γιορτή της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας («πίτα του Ηπειρώτη» στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας.
Απρίλιος Νέα ομόφωνη απόφαση του Ν.Σ. Άρτας εναντίον του έργου. Συγκέντρωση διαμαρτυρίας τη Δευτέρα του Πάσχα με συμμετοχή 500 ατόμων στην Άρτα. Εκδίκαση της υπόθεσης στο Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ. Ο Εισηγητής προτείνει να γίνει δεκτή η αίτηση ακύρωσης των ΟΤΑ και των φορέων.
2008: Ιανουάριος Γίνεται γνωστή η ιστορική 3858/2007 απόφαση του ΣτΕ, η οποία κάνει δεκτή την αίτηση ακύρωσης και ακυρώνει τόσο τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου όσο και την άδεια παραγωγής ενέργειας της ενδιαφερόμενης εταιρίας λόγω της αντίθεσής τους στις κατευθύνσεις του χωροταξικού σχεδίου Ηπείρου.
Φεβρουάριος Οι φορείς, που αγωνίστηκαν ενάντια στο φράγμα βραβεύονται από την Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία. Είναι η θετική κατάληξη ενός 11χρονου αγώνα.
