Γράφει η Νεφέλη Π.Ζ., συγγραφέας
Ουκ ολίγες οι φορές που στη ζωή μου συναναστράφηκα με ανθρώπους μυθομανείς. Κάποιες φορές εκνευριζόμουνα, «μα καλά δεν καταλαβαίνουν πως αυτό που λένε φαίνεται πως είναι υπερβολικό; Πως αγγίζει τα όρια της φαντασίας;» σκεφτόμουνα. Κάποιες άλλες πάλι έδινα απλά τόπο στη οργή που λένε και τους άφηνα να εκφράζονται χωρίς να δίνω σημασία.
Πώς ορίζεται η μυθομανία και πώς εκφράζεται στη συμπεριφορά ενός ανθρώπου; Τι είναι μυθομανία;
Πάμε μαζί να δούμε αυτό το θέμα έτσι όπως μας το παρουσιάζει η κ. Μυρσίνη Κωστοπούλου ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ.
Μυθομανία είναι η παραποίηση της αλήθειας ή απόκρυψή αυτής με χαρηκτηριστικά που ενίοτε συνοδεύουν την κοινωνική συμπεριφορά ενός ανθρώπου. Όταν όμως οι συμπεριφορές αυτές γίνονται ένα αναπόσπαστο κομμάτι της έκφρασής του, τα όρια ανάμεσα στην αλήθεια και στο ψέμα συγχέονται και γίνεται μυθομανής.
Γιατί όμως ένας άνθρωπος μπορεί να είναι μυθομανής; Το κυρίαρχο ψυχικό κίνητρο είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση που έχει για τον εαυτό του. Με τις φανταστικές ιστορίες που αφηγείται αναπληρώνει προσωρινά τα κενά που έχει ως άνθρωπος, ως οντότητα.
Είναι μια ψυχική άμυνα η οποία προσφέρει στο ψυχικά ευάλωτο άτομο τη «δυνατότητα» να είναι αυτός που θα ήθελε να είναι. Άμυνα όμως τόσο εύθραυστη, ώστε εκείνο καταντά εύκολα να γελοιοποιείται και να ξαναοδηγείται στην απόρριψη και την αυτομομφή. Η μοναξιά και το αδιέξοδο μεγαλώνουν και το άτομο οδηγείται σε περισσότερα ψέματα για να αναπληρώσει το κενό, εγκλωβισμένο σε έναν φαύλο κύκλο.
Ο ψυχαναλυτής Ντόναλντ Γουίνικοτ ονόμασε τους μυθομανείς ενηλίκους «as-if-personalities» («σαν-να-προσωπικότητες») δηλαδή ψεύτικους εαυτούς.
Στο πρώιμο περιβάλλον ενός μικρού παιδιού, μπορούμε να εντοπίσουμε την τάση του να προσαρμόζεται σε αδυσώπητες γονεϊκές προσδοκίες και να ταυτίζεται μόνο με αυτό που θέλουν οι άλλοι, ξεχνώντας το τι υπάρχει πραγματικά μέσα του. Επίσης γονείς που οι ίδιοι χρησιμοποιούν ψέματα συστηματικά για να χειρίζονται, να ελέγχουν ή να γεμίζουν τα ψυχικά τους ελλείμματα, μαθαίνουν στο παιδί αντίστοιχους δυσλειτουργικούς τρόπους διαχείρισης της συμπεριφοράς.
Η τραυματισμένη αυτοεκτίμηση στο παιδί μπορεί να το κάνει να ψάξει για διέξοδο στην κατασκευή μύθων για να αντλήσει την αποδοχή που νιώθει ότι του λείπει. Ολες οι παραπάνω καταστάσεις συνεχίζουν να λειτουργούν ως κίνητρα της συμπεριφοράς στην ενήλικο πλέον ζωή με μεγάλο ψυχικό κόστος για το άτομο.
Η αποδοχή του προβλήματος είναι το πρώτο βήμα. Μέσα από μια ψυχοθεραπευτική παρέμβαση, η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης μέσα από μια αληθινή σχέση τόσο με τον εαυτό όσο και με τους άλλους μπορεί να αποβεί λυτρωτική. Εδώ, η δυνατότητα χτισίματος μιας αληθινής σχέσης με τον θεραπευτή θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο.
Ευχαριστώ την Κα Μυρσίνη Κωστοπούλου-ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια για τον ορισμό του θέματος. Ένα θέμα που συναντάμε σε πολλούς ανθρώπους γύρω μας. Κατ’εμέ ο μυθομανής αναγνωρίζεται εύκολα. Τα λεγόμενά του, οι αφηγήσεις του, έχουν μέσα την υπερβολή και βγάζουν έναν “ήχο” σα να λένε: “εδώ είμαι κοιτάξτέ με”. Τα άτομα αυτά δεν πρέπει να τα κρατάμε σε απόσταση, εκτός αν δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα στις κοινωνικές μας σχέσεις, αλλά να προσπαθούμε να τους δώσουμε να καταλάβουν πως δεν είναι πιστευτά και να τα παροτρύνουμε να είναι ο εαυτός τους. Με διάκριση πάντα χωρίς να τους κάνουμε να αισθάνονται μειονεκτικά. Άλλωστε για αυτό είναι και μυθομανής γιατί έχουν ήδη χαμηλή αυτοεκτίμηση. Σκοπός μας λοιπόν δεν είναι να τους την ενισχύσουμε και άλλο, αλλά να τους παροτρύνουμε να είναι ο εαυτός τους.
