Γράφει ο Νίκος Κατσαρός,
π. πρόεδρος ΕΦΕΤ
Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ
Τις τελευταίες ημέρες μια σειρά από ανακοινώσεις και δηλώσεις κυβερνητικών παραγόντων μεταξύ αυτών του υπουργού και υφυπουργού του Υπουργείου Ανάπτυξης, του υπουργού και αναπληρωτή υπουργού του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προσπαθούν μάταια να διευκρινήσουν ότι τα “ληγμένα τρόφιμα” δεν έχουν καμία σχέση με τα τρόφιμα που αναγράφουν στην ετικέτα «κατανάλωση κατά προτίμηση πριν από…» και μάλιστα να δηλώνουν με έμφαση ότι είναι απολύτως ασφαλή για τη δημόσια υγεία χωρίς βέβαια να το τεκμηριώνουν.
Όσον αφορά το πρώτο οι καταναλωτές γνωρίζουν μόνο τρόφιμα ληγμένα και μη ληγμένα και εδώ το υπουργείο προσπαθεί με επικοινωνιακά τεχνάσματα να ξεπεράσει το θέμα.. Όσον αφορά το δεύτερο που είναι και το σοβαρότερο ότι δηλ. είναι ασφαλή τα τρόφιμα της κατηγορίας αυτής είχα εκφράσει και σε προηγούμενο άρθρο μου ότι αυτό ισχύει μόνον εφόσον έχουν τηρηθεί οι κανόνες υγιεινής και ασφάλειας κατά την αποθήκευση τους, δηλαδή βρίσκονται σε χώρους καθαρούς, δροσερούς, χωρίς υγρασία, σωστά αεριζόμενους χωρίς φως, μακριά από έντομα, οσμές, κλπ. Εάν δεν τηρούνται αυτοί οι όροι (που συνήθως δεν τηρούνται) τότε αλλοιώνονται τα γευστικά χαρακτηριστικά τους, υποβαθμίζεται η ποιότητα τους, ενώ παράλληλα είναι πιθανόν να αναπτυχθούν μικρόβια, μύκητες, τοξίνες αλλά και χημικές αλλοιώσεις και να καταστούν επικίνδυνα για την δημόσια υγεία.
Οι διεργασίες αυτές επιταχύνονται μετά την ενδεικτική ημερομηνία κατανάλωσης τους. Αυτό ακριβώς αναφέρεται και σε έντυπο που εκδόθηκε από την Ε.Ε. σχετικά με τις ημερομηνίες λήξεως των τροφίμων όπου χαρακτηριστικά αναφέρει ότι: τρόφιμα «περασμένης διατηρησημότητας» μπορούν να καταναλωθούν και μετά την αναγραφόμενη ημερομηνία υπό τον όρο ότι έχουν τηρηθεί οι οδηγίες αποθήκευσης και δεν έχει φθαρεί η συσκευασία τους, αλλά ενδέχεται το προϊόν να έχει αρχίσει να χάνει την γεύση, την οσμή, το χρώμα του, την υφή του κλπ.
Δεν αρκούν λοιπόν οι δογματικές και αυθαίρετες δηλώσεις των πολιτικών ότι τα τρόφιμα αυτά είναι ασφαλή. Επιπλέον ο ΕΦΕΤ σε Δελτίο Τύπου που είχε εκδώσει πριν την εφαρμογή του μέτρου ανέφερε ότι: οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της χώρας δεν μπορούν να διασφαλίσουν την ποιότητα και την ασφάλεια των τροφίμων αυτής της κατηγορίας..
Μέχρι σήμερα κανένας ελεγκτικός μηχανισμός της χώρας (Διευθύνσεις τροφίμων, υγιειονομικού κλπ. των 11 Περιφερειών της χώρας κλπ.) δεν τάχθηκε υπέρ της εφαρμογής της αγορανομικής αυτής διάταξης..
Είναι αλήθεια ότι αυτή η αγορανομική διάταξη υπήρχε από το 1989 αλλά παρέμενε ανενεργή μέχρι σήμερα. Γιατί αποφάσισε το Υπουργείο Ανάπτυξης να ενεργοποιήσει τη διάταξη αυτή μετά από 25 χρόνια; Γιατί δεν λέει με ειλικρίνεια την αλήθεια;
Επίσης σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στον ΕΦΕΤ παρουσία εκπροσώπων των σουπερμάρκετ, της βιομηχανίας τροφίμων, των καταναλωτικών οργανώσεων και του λιανεμπορίου αποφάσισαν και πρότειναν στο Υπουργείο Ανάπτυξης την μη ενεργοποίηση της αγορανομικής αυτής διάταξης. Αυτή είναι μία διάταξη που κανείς δεν την θέλει εκτός της βιομηχανίας τροφίμων που είναι οι μόνες που θα ωφεληθούν αφού γλυτώνουν τα έξοδα απόσυρσης και μεταφοράς των τροφίμων στους παραγωγούς ή στις χωματερές.
Με την ανεπάρκεια των ελέγχων και το διάτρητο ελεγκτικό σύστημα της χώρας ο κίνδυνος υποβάθμισης της ποιότητας ζωής αλλά και της υγείας είναι ορατός. Αναφέρω ένα μόνο παράδειγμα: σύμφωνα με την αγορανομική αυτή διάταξη απαγορεύεται οι εστιάτορες κέντρα μαζικής εστίασης κλπ να σερβίρουν τρόφιμα της κατηγορίας αυτής, ποιος και πώς θα ελέγχεται κάτι τέτοιο; Όλοι καταλαβαίνουμε ότι η παραβατικότητα θα αυξηθεί.
Δεν είναι αληθές ότι η Ε.Ε. έχει εγκρίνει τα τρόφιμα “περασμένης διατηρησιμότητας” να κυκλοφορήσουν στην αγορά αφού ακόμη προβληματίζεται εάν θα πρέπει να προσφέρονται δωρεάν ή έναντι μειωμένης τιμής. Γενικά το μέτρο αυτό δεν εφαρμόζεται σε χώρες – μέλη της ΕΕ, ίσως σε κάποιες και σε περιορισμένη κλίμακα. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τον ΕΦΕΤ που μετέχει στις σχετικές διαβουλεύσεις της ΕΕ. Στην Γερμανία υπήρχε το μέτρο αυτό και αποσύρθηκε, στην Αγγλία εφαρμόζεται το μέτρο αυτό για τρόφιμα πριν την ημερομηνία κατανάλωσης και όχι μετά.
Οι ιδιοκτήτες των σουπερμάρκετ δηλώνουν αντίθετοι με το μέτρο αυτό για πέντε βασικούς λόγους:
1. Δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν αποτελεσματικούς ελέγχους για την ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων αυτής της κατηγορίας. Εάν κάνουν τους ελέγχους θα είναι οικονομικά ασύμφορο.
2. Δεν επιθυμούν να διακινδυνεύσουν το κύρος της επιχείρησης τους και την εμπιστοσύνη των πελατών τους.
3. Δεν διακινδυνεύουν το σύστημα πωλήσεων τους με τις προσφορές, εκπτώσεις, τρόφιμα ιδιωτικής ετικέτας κλπ.
4. Δεν δέχονται να είναι μοναδικοί υπεύθυνοι για την ασφάλεια των τροφίμων. Μέχρι σήμερα για τα τρόφιμα στα ράφια των πολυκαταστημάτων την ευθύνη είχαν η βιομηχανία τροφίμων και τα σουπερμάρκετ. Για τα τρόφιμα της κατηγορίας αυτής την ευθύνη έχουν μόνο τα σουπερμάρκετ.
5. Δεν δέχονται διότι με την εφαρμογή της διάταξης αυτής υπάρχει ο κίνδυνος να γεμίσει η αγορά με “ληγμένα τρόφιμα” και να προκληθεί αθέμιτος ανταγωνισμός.
Εκτός από τα σουπερμάρκετ που μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει κανένα στην εφαρμογή του μέτρου αυτού για τους παραπάνω λόγους ούτε οι παραγωγοί βιολογικών προϊόντων, ούτε οι παραγωγοί τροφίμων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης, ΠΟΠ ή Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ενδειξης, ΠΓΕ, ούτε οι παραγωγοί τροφίμων ιδιωτικής ετικέτας είναι διατεθειμένοι να θέσουν τα τρόφιμα τους στα ράφια με τα “ληγμένα”.
Η δική μου πρόταση που συνοδεύεται και από μέρος της επιστημονικής κοινότητας και των καταναλωτικών οργανώσεων και απλών πολιτών είναι: τα τρόφιμα «περασμένης διατηρησημότητας» να διατίθενται δωρεάν πριν λήξουν για φιλανθρωπικούς σκοπούς.
Οι Έλληνες πολίτες πρέπει να πουν όχι στα τρόφιμα «περασμένης διατηρησιμότητας» μέχρις ότου αποδειχθεί ότι είναι υγιεινά, καλής ποιότητας και ασφαλή.
