Η σόγια είναι ένα κεφαλαιώδους σημασίας φυτό για την παγκόσμια αγροτική παραγωγή, καθώς έχει πολύ μεγάλη οικονομική σημασία και πάρα πολλές χρήσεις τόσο αγροτικές όσο και βιομηχανικές. Στη χώρα μας τα πιο γνωστά παράγωγα της σόγιας είναι το σογιέλαιο, το οποίο χρησιμοποιείται στην παραγωγή τροφίμων, ζωοτροφών και στη μαγειρική και το σογιάλευρο, το οποίο χρησιμοποιείται στην κτηνοτροφία ως α’ ύλη ζωοτροφών. Η κτηνοτροφική χρήση του σογιαλεύρου είναι ευρέως διαδεδομένη σε όλο τον κόσμο καθώς είναι μια άριστη πηγή πρωτεΐνης για τη διατροφή των ζώων. Η χοιροτροφία και η πτηνοτροφία έχουν ως κύρια πηγή πρωτεΐνης το σογιάλευρο και εμφανίζουν μεγάλο βαθμό εξάρτησης ενώ και στα μηρυκαστικά (βοοειδή, αιγοπρόβατα) η επίτευξη υψηλών αποδόσεων έχει καταστήσει απαραίτητη τη συστηματική χρήση του στα σιτηρέσια.
Τα τελευταία χρόνια η γενικότερη άνοδος του κόστους των α’ υλών των ζωοτροφών έχει καταστήσει και το σογιάλευρο πολύ ακριβότερο. Σε αυτό το πλαίσιο πολλοί αγρότες σκέφτονται την ενασχόληση με την καλλιέργεια της σόγιας ως εναλλακτικής των πιο συνηθισμένων καλλιεργειών. Στο παρακάτω άρθρο παρουσιάζονται τα βασικά στοιχεία της καλλιέργειάς της. Βέβαια, δεν αρκεί η καλλιέργεια. Εξίσου σημαντική είναι και η διάθεση του προϊόντος. Η σόγια είναι ένα κατ’ εξοχήν βιομηχανικό φυτό έτσι το κύριο μοντέλο καλλιέργειας σε πρώτη φάση θα είναι συμβολαιακό για να εξασφαλιστεί η διάθεση του προϊόντος.
Η τεχνική της καλλιέργειας της Σόγιας
Αναγνωστόπουλος Δημήτριος-γεωπόνος
1. Έδαφος:
Η σόγια δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε εδάφη αλλά καλό είναι αποφεύγονται τα αμμώδη, αργιλώδη και εκείνα που δεν παρέχουν καλή στράγγιση. Ωστόσο τις υψηλότερες αποδόσεις τις αναμένουμε σε πηλώδη κυρίως εδάφη. Ακόμα, σε οργανικά εδάφη αναφέρεται ότι το φυτό έχει την δυνατότητα να είναι ιδιαίτερα αποδοτικό.
Tο φυτό μπορεί να αναπτυχθεί σε ένα ευρύτερο pH 5,8 με 7,5 αρκεί να μην υπάρχουν μεγάλες συγκεντρώσεις ασβεστίου στα αλκαλικά εδάφη. Ωστόσο το ιδανικό pH για την καλλιέργεια είναι 6,3-6,5. Άνω του 7,5 το pH εδάφους πρέπει να αποφεύγεται αλλιώς παρατηρούνται χλωρώσεις στο φυτό και χαμηλές αποδόσεις. Ακόμα σε pH μεγαλύτερο από το προτεινόμενο ενδέχεται να υπάρχει υψηλή προσβολή από νηματώδεις ενώ σε χαμηλότερο την ασθένεια που ορίζεται καστανή σήψη του στελέχους (brown stem rot).
Οι Sheeren and Ansari (2001) και Kamal (2003) αναφέρουν ότι η επίδραση αλάτων επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη του φυτού και την προσρόφηση θρεπτικών και νερού από το έδαφος (ιδιαίτερα σε συγκεντρώσεις άνω των 4,5 ds/ m). Οι Singleton and Bonhool (1984) σε πείραμα εφαρμογής βρήκαν ότι μπορεί η επίδραση αλάτων να μην επηρεάζει τον εμβολιασμό με αζωτοβακτήρια αλλά εν τέλει αναπτύσσονται λιγότερα φυμάτια τα όποια υπολειτουργούν δεσμεύοντας λιγότερες συγκεντρώσεις αζώτου.
Ο Essa (2002) αξιολόγησε την ανεκτικότητα στα άλατα σε τρεις ποικιλίες όσον αφορά την παράμετρο του φυτρώματος και κατέληξε σε στατιστικά μειωμένο φύτρωμα σε συγκέντρωση 8,5 ds/ m. Ωστόσο τόσο σύμφωνα με τον Essa (2002) όσο και με τους Sheeren and Ansari (2001) η ποικιλία πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε συνθήκες υψηλής αλατότητας εδάφους καθώς έχουν αναπτυχθεί ποικιλίες που προσαρμόζονται σε ανάλογες περιπτώσεις (πχ ποικιλία Lee). Ακόμα ο εμβολιασμός του φυτού με μυκόριζα αναστέλλει τις αρνητικές επιδράσεις των αλάτων σε περιπτώσεις εδαφών υψηλής αλατότητας. H σόγια έχει την δυνατότητα να προσαρμοστεί σε εδάφη ρυπασμένα με πετρελαιοειδή και να βελτιώσει τις αρνητικά επηρεασμένες ιδιότητες των εδαφών αυτών χωρίς να υπάρχει αρνητική επίπτωση στην ανάπτυξη του φυτού. Όμοια τα φυτά της σόγιας έχουν αξιολογηθεί για την ικανότητα τους να φιλτράρουν κάδμιο από ρυπασμένα εδάφη.
2. Άρδευση:
Οι Sincik et al. (2008) αναφέρουν ότι όσο περισσότερο νερό εφαρμόσουμε στην καλλιέργεια σόγιας τόσο μεγαλύτερες αποδόσεις σε σπόρο αναμένουμε ενώ με την αύξηση της άρδευσης μειώνεται η αποδοτικότητα χρήσης νερού. Οι απαιτήσεις της σόγιας σε νερό εξαρτώνται από την ποικιλία και τις εδαφοκλιματικές συνθήκες και έτσι κυμαίνονται από 500-1000 mm ενώ οι Van Doren and Reicosky (1987) κάνουν λόγο για ένα εύρος από 330 ως 824 ανάλογα με την περιοχή καλλιέργειας με την αποδοτικότητα χρήσης νερού να παρουσιάζεται από 0,83 κιλά ανά εκτάριο ανά mm το λιγότερο έως 8,6 κιλά ανά εκτάριο ανά mm το μέγιστο για παραγωγή σπόρου.
Ωστόσο, κατά την ωρίμανση και στα πρώτα στάδια οι ανάγκες είναι μικρές ενώ είναι αυξημένες στην άνθηση και στο γέμισμα των σπόρων. Η έλλειψη υγρασίας κατά την άνθηση επιφέρει πτώση ανθέων και προτείνονται σε περιοχές με περιορισμένους υδάτινους πόρους, ποικιλίες με περιορισμένο διάστημα άνθησης.
Έτσι σύμφωνα με τους Klocke et al. (1989) σε περιοχές όπου είναι περιορισμένα τα υδατικά αποθέματα αν το έδαφος έχει την ικανότητα να συγκρατεί μέρος της υγρασίας και η υγρασία στο στάδιο του φυτρώματος είναι στην υδατοικανότητα τότε δεν εφαρμόζεται άρδευση ως την ανθοφορία ενώ αν τα εδάφη δεν συγκρατούν ικανοποιητική υγρασία ή το φυτό έχει αναπτύξει επιφανειακό ριζικό σύστημα (λόγω συμπιεσμένου εδάφους ίσως) τότε προτείνεται να εφαρμόζεται δόση άρδευσης όταν η υγρασία του εδάφους πέσει το πολύ στο 50%.
Συνεχίζοντας με τον καθορισμό της άρδευσης στην σόγια, οι Ruhul Amin et al. (2009) αναφέρουν ότι με πλήρη άρδευση στο στάδιο της επιμήκυνσης του στελέχους, στην άνθηση αλλά και στο σχηματισμό του λοβού τότε επιτυγχάνουμε στατιστικά υψηλότερες αποδόσεις. Σύμφωνα με τους Thelen et al. (2004) τα κρίσιμα στάδια άρδευσης που καθορίζουν την παραγωγή για την σόγια είναι στην άνθηση και στην δημιουργία του λοβού αρκεί ωστόσο η υγρασία του εδάφους πριν τα στάδια αυτά να μην πέσει κάτω από 75%.
Η ανάγκη σε άρδευση του φυτού καθορίζεται και από τις φυσικές ιδιότητες του εδάφους καθώς σύμφωνα με τους Peters and Johnson (1960) το φυτό έχει την δυνατότητα αν το έδαφος το επιτρέπει να απορροφήσει νερό από βάθος ως και 120 cm μέσω εκτεταμένου ριζικού συστήματος. Ένα πρόγραμμα άρδευσης με διάστημα εφαρμογής ανά 12 ημέρες είναι το ιδανικό ανάλογα και της κατακρημνίσεις βέβαια (Chafi et al., 2012). Ο Κατράνης (1989) προτείνει 4-7 δόσεις άρδευσης.
Οι αρδεύσεις δεν πρέπει να είναι ακανόνιστες διότι έτσι έχουμε μεγάλο ποσοστό λοβών που απορρίπτονται από το φυτό ενώ σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης καλό είναι να αποφεύγεται η μέθοδος της κατάκλισης. Ακόμα, καταστάσεις υδατικού κορεσμού επιδρούν αρνητικά στο ποσοστό φυτρώματος του φυτού (Wuebker et al., 2001).
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο για την καλλιέργεια της Σόγιας εδώ:https://science.agrigate.gr/index.php/plants-horticulture/136-ti-texniki-kalliergeias-tis-sogias-glycine-max
