Γράφει ο Νίκος Κατσαρός,
Π.Ειδικός Γραμματέας Ερευνας και Τεχνολογιας Υπουργείου Ανάπτυξης,
Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ
Η ανεργία των νέων στην Ελλάδα αγγίζει το 60% και μεταξύ αυτών η ανεργία των νέων επιστημόνων ξεπερνά το 35%. Δυστυχώς δεν υπάρχουν στοιχεία για τους νέους επιστήμονες κατόχους διδακτορικού διπλώματος που ίσως να υπερβαίνει και το 40%. Είναι για αυτήν την κατηγορία επιστημόνων που θέλω να μιλήσω σήμερα γιατί σημαίνει ότι το καλύτερο επιστημονικό δυναμικό της χώρας είτε βρίσκεται στην ανεργία, είτε αμοίβεται χωρίς αποδείξεις και χωρίς ασφάλεια, με απλήρωτες υπερωρίες είτε αν είναι τυχερός με 500 € τον μήνα για ένα αβέβαιο χρονικό διάστημα.
Μεταξύ αυτών ένα μεγάλο ποσοστό ακολουθεί τον δρόμο της φυγής στις προηγμένες χώρες της Δύσης. Αυτοί είναι οι καλύτεροι που διαθέτει η χώρα μας διότι αυτούς κατά προτεραιότητα επιλέγουν οι προηγμένες χώρες της Δύσης και κυρίως η Γερμανία που ξέρει να επενδύει σε υψηλής ποιότητος επιστημονικό – ερευνητικό προσωπικό. Από την άλλη μεριά οι καλύτεροι επιστήμονες κάτοχοι συνήθως διδακτορικού διπλώματος είναι αυτοί που έχουν τις περισσότερες ανησυχίες και βλέπουν ότι μόνο στο εξωτερικό μπορούν να υλοποιηθούν τα ερευνητικά τους σχέδια. Είναι αυτοί οι λίγοι που με τις έρευνες τους θα παράγουν καινούργια καινοτόμα προϊόντα που θα αποφέρουν τεράστια κέρδη στις χώρες που θα εγκατασταθούν και θα συμβάλουν ουσιαστικά στην οικονομική ανάπτυξη αυτής της χώρας.
Η εποχή της βαριάς βιομηχανίας έχει περάσει για πάντα. Σχεδόν καμία βαριά βιομηχανία δεν ιδρύθηκε στην Ευρώπη τα τελευταία 29 χρόνια και συγχρόνως τα βιομηχανικά γκέτο έχουν καταργηθεί. Ένας σοβαρός λόγος που δεν ιδρύονται βαριές βιομηχανίες στις χώρες της Δύσης είναι οι περιβαλλοντικοί όροι που είναι πολύ αυστηροί στην Δύση ενώ είναι πιο χαλαροί σε τρίτες χώρες π.χ. Αφρική, Ασία. Ιδρύονται όμως καθημερινά μικρές (ολίγων ατόμων) εταιρείες με σκοπό να εκμεταλλευθούν μια καινοτομία ή να υλοποιήσουν ένα καινούργιο προϊόν που παρήγαγαν οι ίδιοι ή πολλές φορές να παράγουν ένα νέο προϊόν που θα ενσωματωθεί στις ήδη υπάρχουσες τεχνολογίες (π.χ λογισμικό για την πλοήγηση αεροπλάνων με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας).
Η έρευνα και η καινοτομία είναι ο κινητήριος μοχλός της σημερινής βιομηχανίας. Οι μεγάλες βιομηχανίες διαθέτουν όλες τμήματα Έρευνας και Ανάπτυξης όχι μόνο για να εκμεταλλεύονται τα δικά τους ερευνητικά αποτελέσματα αλλά κυρίως για να εκμεταλλεύονται προϊόντα και ιδέες που παράγουν άλλοι. Η μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας αποτελεί το 90% της ανάπτυξης της σημερινής βιομηχανίας. Όλα αυτά προέρχονται από εκείνους τους λίγους που αλλάζουν τον κόσμο όπως οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τα κινητά τηλέφωνα, η αποκωδικοποίηση του DNA κλπ.. Η Ελλάδα αυτούς τους λίγους τους αγνοεί, τους απαξιώνει, τους υποτιμά και τους διώχνει.
Η Ελλάδα δαπάνησε τεράστια ποσά για να δημιουργήσει όλους αυτούς τους νέους επιστήμονες, Υπολογίζεται ότι για την εκπαίδευση ενός γιατρού μαζί με την ειδικότητα απαιτούνται περισσότερο από 120.000 € για όλη την διάρκεια των σπουδών του. Για ένα πτυχιούχο θετικών επιστημών μαζί με το διδακτορικό η πατρίδα δαπάνησε περισσότερα από 80.000 € και για ένα διδάκτορα Θεωρητικών Επιστημών η πατρίδα δαπάνησε περίπου 50.000 € για όλη την διάρκεια των σπουδών του. Όλα αυτά χωρίς να υπολογίζονται τα έξοδα που δαπάνησε η οικογένεια του για να σπουδάσει. Όλα αυτά τα εκατομμύρια εκατομμυρίων Ευρώ δαπανά η χώρα δηλαδή επενδύει η χώρα, για να ανταποδοθούν αργότερα με βελτίωση της παραγωγικής διαδικασίας, οικονομικής ανάπτυξης του τόπου και βελτίωση της ποιότητας ζωής των συμπατριωτών μας.
Εκείνη λοιπόν την περίοδο που η πολιτεία έπρεπε να δρέψει τους καρπούς από τους σπόρους όπου με τόσες δαπάνες και κόπους έσπειρε η ίδια η πολιτεία στέλνει αυτούς τους καρπούς να τους συλλέξουν άλλοι. Η κυβέρνηση μιλά για ανάπτυξη και επενδύσεις και την ίδια ώρα διασκορπά στα τέσσερα σημεία του πλανήτη την καλύτερη επένδυση που η ίδια δημιούργησε. Γνωρίζω στον Δημόκριτο και τα άλλα ερευνητικά κέντρα της χώρας περισσότερους από εκατό ερευνητές που χρηματοδοτούν από είκοσι ερευνητές στα προγράμματα τους και συνεπώς περιορίζουν σημαντικά την διαρροή ταλαντούχων νέων επιστημόνων στο εξωτερικό. Η κυβέρνηση όμως έχει θέσει υπό διωγμό τα ερευνητικά κέντρα και την έρευνα στα Πανεπιστήμια με προχειρότητες, πειραματισμούς και μηδενικές δαπάνες για έρευνα.
Οι χώρες της Δύσης και ιδιαίτερα η Γερμανία εκμεταλλεύονται στο έπακρον και επενδύουν σε αυτήν την διαρροή εγκεφάλων από την Ελλάδα. Η κ. Μέρκελ σε πρόσφατη συνάντηση της με Έλληνες αξιωματούχους στο Βερολίνο επεσήμανε χαρακτηριστικά «ζητώ από τους πτυχιούχους των τεχνικών και τεχνολογικών σχολών σας να έρθουν να εργασθούν στην Γερμανία και θα φροντίσουμε εμείς για την εκμάθηση γλώσσας, εύρεση εργασίας και όλα τα υπόλοιπα». Συγχρόνως ο κ. Σόιμπλε γνωρίζοντας το θέμα της υπογεννητικότητας αλλά και της γήρανσης του πληθυσμού στη Γερμανία δήλωνε σε Γερμανική εφημερίδα: όσοι είναι νέοι άνεργοι επιστήμονες στην Ελλάδα είναι ευπρόσδεκτοι στην Γερμανία και βέβαια προτεραιότητα έχουν οι καλύτεροι.
Παράλληλα η Γερμανία δημιουργεί όλες τις προϋποθέσεις για την υποδοχή των Ελλήνων ταλαντούχων επιστημόνων.. Η Γερμανία είναι η μόνη χώρα που δίνει δικαιώματα μονίμου κατοίκου στους ξένους φοιτητές που σπουδάζουν εκεί, εφόσον οι γονείς τους είναι ασφαλισμένοι στην χώρα προέλευσης. Παράλληλα έχει δημιουργήσει ολόκληρο δίκτυο πλεονεκτημάτων και προνομίων πριν φθάσουν στην Γερμανία: γρήγορη αναγνώριση πτυχίων, ταχεία εκμάθηση γλώσσας, ανεύρεση εργασίας, κατοικίας κλπ. Εκείνο όμως που είναι πιο σημαντικό είναι το δίκτυο που έχει δημιουργήσει για προσέλκυση ταλαντούχων επιστημόνων στις χώρες διαρροής εγκεφάλων. Η πραγματοποίηση ημερίδων μεταξύ Ελληνικών και Γερμανικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα με τίτλο “ημέρες καριέρας” πού αποβλέπουν στην μετεγκατάσταση Ελλήνων επιστημόνων για μεταδιδακτορικές σπουδές σε Παν/μια και Ερευνητικά Κέντρα της Γερμανίας.. Παρόμοιες εκδηλώσεις λαμβάνουν μέρος με διάφορες πόλεις της Ελλάδος που έχουν αδελφοποιηθεί με Γερμανικές πόλεις. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και άλλες αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης που με την σειρά τους οργανώνουν ημερίδες «καριέρας» σε συνεργασία με γερμανικούς φορείς.
Το πρόγραμμα Εράσμους για την ανταλλαγή φοιτητών στα πλαίσια της ΕΕ έχει ήδη λάβει πανευρωπαϊκό χαρακτήρα και από τα 2.000.000 φοιτητών που έχουν μετακινηθεί ως σήμερα ένα πολύ μεγάλο μέρος έχει μετακινηθεί στη Γερμανία για εκπαίδευση και ελάχιστοι έχουν μετακινηθεί προς την Ελλάδα ή άλλες χώρες του Νότου. Η Γερμανία επέτυχε την επέκταση του προγράμματος αυτού για επαγγελματική κινητικότητα και πρακτική εργασία στις χώρες μέλη της ΕΕ όπου η ίδια θα υποδεχθεί το μεγαλύτερο ποσοστό από τις χώρες του Νότου.
Η οικονομική κρίση και η δημοσιονομική προσαρμογή που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα φέρνει τους ταλαντούχους νέους επιστήμονες πιο κοντά στην μετανάστευση. Οι χώρες που τους δέχονται όπως η Γερμανία πετυχαίνουν ανάπτυξη της παραγωγής τους, οικονομική ανάπτυξη και καλύτερο βιοτικό επίπεδο για τους πολίτες τους. Αντίθετα η Ελλάδα που στερείται της ελίτ του επιστημονικού της δυναμικού θα βιώσει την παρακμή του παραγωγικού της ιστού και την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της.
